сталы́пінскі, ‑ая, ‑ае.
Звязаны з дзейнасцю міністра царскага ўрада Сталыпіна. Сталыпінская рэакцыя. Сталыпінскія хутары. □ Напярэдадні вайны па-ранейшаму большая частка зямлі канцэнтравалася ў руках памешчыкаў і кулакоў — «новых», сталыпінскіх памешчыкаў. «Весці».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
медыцы́нскі, ‑ая, ‑ае.
Звязаны з медыцынай. Медыцынскія ўстановы. Медыцынскі факультэт. // Звязаны з дзейнасцю ўрача. Медыцынскія абавязкі. Медыцынская дапамога. // Які выкарыстоўваецца ў медыцыне, звязаны з лячэннем; лячэбны. Медыцынскія прэпараты.
•••
Медыцынская сястра гл. сястра.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакале́нне, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Сваякі адной ступені роднасці ў адносінах да агульнага продка.
З пакалення ў п. перадаецца што-н. (у спадчыну дзецям ад бацькі, малодшым ад старэйшых).
2. Людзі блізкага ўзросту, якія жывуць у адзін час.
Сучаснае маладое п.
3. Група людзей, блізкіх па ўзросце, аб’яднаных агульнай дзейнасцю.
П. музыкантаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рабо́тнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Той, хто працуе; працаўнік.
Ён — добры р.
Адказны р.
2. Чалавек, які працуе дзе-н., прафесійна займаецца якой-н. дзейнасцю.
Работнікі друку.
Р. музея.
3. Той, хто абслугоўвае каго-н. сваёй працай.
Наняць работніка.
|| ж. рабо́тніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
|| прым. рабо́тніцкі, -ая, -ае (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паля́рны, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да полюса (у 1 і 2 знач.), звязаны з дзейнасцю на полюсе, каля полюса.
П. клімат.
Палярная станцыя.
Палярныя групы атамаў.
2. перан. Цалкам супрацьлеглы каму-, чаму-н. (кніжн.).
Палярныя погляды.
3. Звязаны з наяўнасцю дадатных ці адмоўных зарадаў (спец.).
Палярныя групы атамаў.
|| наз. паля́рнасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
грама́дскі, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да грамадства, які ўзнікае ў грамадстве, звязаны з дзейнасцю людзей у грамадстве.
Г. лад.
Грамадскае становішча.
Грамадскія навукі.
Грамадскае жыццё.
Грамадская думка.
Грамадскія адносіны.
2. Звязаны з работай па добраахвотным абслугоўванні палітычных, культурных, прафесійных патрэб калектыву.
Грамадская арганізацыя.
Г. кантралёр.
Грамадская работа.
3. Які належыць грамадству, не прыватны.
Грамадская ўласнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ажыві́ць, ажыўлю́, ажы́віш, ажы́віць; ажы́ўлены; зак., каго-што.
1. Вярнуць да жыцця, зрабіць зноў жывым.
А. арганізм.
А. успаміны (перан.).
2. Прыдаць сілы, энергіі; зрабіць ажыўленым, бадзёрым.
Радасная вестка ажывіла людзей.
3. Напоўніць жыццём, рухам, дзейнасцю.
Вяселле ажывіла старэнькую хату.
4. Зрабіць больш актыўным, дзейным.
А. работу нарады.
|| незак. ажыўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. ажыўле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пуцёўка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, -цёвак, ж.
1. Афіцыйны дакумент, які выдаецца асобе пры накіраванні куды-н.
П. ў санаторый.
Турысцкая п.
2. Лісток у вадзіцеляў транспарту з указаннем маршруту і задання (спец.).
◊
Пуцёўка ў жыццё — пра які-н. паваротны момант у жыцці, які дае магчымасць займацца карыснай працоўнай дзейнасцю.
|| прым. пуцёвачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пярэ́дадзень, ‑дня, м.
Час, які непасрэдна папярэднічае якой‑н. даце, з’яве, падзеі. У пярэдадзень Новага года мне трэба было з’ездзіць па справах у раённы цэнтр. Хадкевіч. Пярэдадзень Вялікай французскай рэвалюцыі азнаменаваўся дзейнасцю філосафаў-асветнікаў. Пшыркоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Любава́цца ’разглядаць з захапленнем, з задавальненнем’, ’наглядаць за чыёй-небудзь дзейнасцю з задавальненнем’, ’мець уцеху’ (Яруш., ТСБМ, Нар. Гом.), любава́ць ’любіць, любавацца’ (Нас.). Укр. любувати(ся), любовати, рус. любоваться, ст.-рус. любовати, польск. lubować się, н.-луж. lubowaś, в.-луж. lubować, чэш. libovati si, ст.-чэш. ľubovati, славац. ľubovať si, славен. ljubováti, ljúbovati, серб.-харв. љубовати, макед. љубува се, балг. любува се. Прасл. lʼubovati ’захапляцца нечым’, утворанае ад lʼubъ (Слаўскі, 4, 358–359). Да лю́бы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)