Карэ́ць ’чарсцвець, станавіцца закарузлым ад гразі, цвярдзець’. Да кара́ (гл.) (= пакрывацца карой).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Куламе́скі ’піражкі з пяску і гразі, што робяць дзеці’ (Бяльк.). Гл. куламесіцца.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

расхля́біца, ‑ы, ж.

Абл. Асенняя або веснавая бездараж. У расхлябіцу, па непралазнай асенняй гразі, шафёр болей аднаго рэйса не робіць. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хлю́пацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм. Плюхацца ў гразі, вадзе. Свінні, парасяты, п[а]дсвінкі хлюпаліся ў лужынах, поркалі лычамі гразкі дзядзінец. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Валюха́ста ’валюхаючыся’ (КТС): «павярнуўся і валюхаста зашлёпаў па гразі» (В. Быкаў). Да валюхасты < валюх.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Зашля́паць ’наслядзіць’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. шляпаць, шлёпаць. Рус. зашаляпать ’пачаць ісці па гразі’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Раскалу́жыцца ’разварушыцца’: пакуль ён раскалужыцца з хворай нагой, дык я буду ўжо аш на балоця (віл., Нар. сл.). Няясна. Да незафіксаванага *калу́жыцца, параўн. калю́жыцца ’пэцкацца ў гразі, у калюзе’ (ТС), далей гл. калу́жа. Семантычнае развіццё невыразнае: ’пэцкацца ў гразь у калюзе’ → ’ісці па гразі’ → ’ледзь варушыцца, паволі ідучы’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

заледзяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Пакрыцца лёдам; абледзянець. Закамянелі грудкі гразі, заледзянелі на дарозе каляіны. Грахоўскі. // Азябнуць, зрабіцца халодным як лёд. Ногі заледзянелі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

параскіса́ць, ‑ае; ‑аем, ‑аеце, ‑аюць; зак.

Раскіснуць — пра ўсё, многае або пра ўсіх, многіх. Паўздуваліся, насмактаўшыся талай вады, параскісалі ад гразі шляхі. Хадановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Бло́тнік металічны абруч над колам веласіпеда ад гразі’ (Сцяц.). З польск. błotnik ’тс’ (да błoto гразь’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)