ікс, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Назва літары «x» лацінскага алфавіта.

2. Абазначэнне лацінскай літарай «x» невядомай або пераменнай велічыні ў матэматыцы.

3. Умоўнае абазначэнне невядомай або знарок неназванай асобы.

Напружанасць у размовах была абумоўлена прысутнасцю X.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

велічыня́, ‑і; мн. велічыні, ‑чынь; ж.

1. Памер, аб’ём, працягласць чаго‑н. Стол сярэдняй велічыні. □ Знадворку.. хата сапраўды мела.. прыстойны выгляд і нават сярод іншых вызначалася сваёй велічынёй і свежасцю. Зарэцкі. Звер гэты быў незвычайнае велічыні. Колас.

2. Колькасць чаго‑н.; сума; лік. Велічыня зарплаты. Велічыня асігнаванняў.

3. Спец. Усё тое, што можна вымераць, злічыць. Пастаянная велічыня. Зменная велічыня. Натуральная велічыня. Абсалютная велічыня.

4. перан. Пра што‑н. выдатнае ў тых ці іншых адносінах. Джордж Лоўрэнс у гэты час быў даволі прыкметнай велічынёй сярод чыкагскіх мастакоў. Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

безотноси́тельно нареч.

1. безадно́сна;

2. (независимо) незале́жна;

безотноси́тельно к величине́ и ве́су незале́жна ад велічыні́ і вагі́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

падабе́нства, -а, н.

1. Што-н. падобнае на што-н., з чым-н., наяўнасць агульных ці падобных рыс.

П. характараў.

2. Падобнасць, блізкасць, абумоўленая агульнасцю паходжання.

П. моў.

3. У геаметрыі: тоеснасць формы пры адрозненні велічыні.

П. двух трохвугольнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

спектр, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

1. Сукупнасць усіх значэнняў якой-н. велічыні, што характарызуе сістэму або працэс.

Аптычны с.

2. Сукупнасць колеравых палос, якія атрымліваюцца пры праходжанні промня праз праламляльнае асяроддзе.

Сонечны с.

|| прым. спектра́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бо́льшыцца, ‑шыцца; незак.

Станавіцца большым па колькасці, аб’ёме, велічыні. Здавалася, на вачах вырасталі з-пад снегу і большыліся чорныя праталіны зямлі. Краўчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мікраскапі́чны, -ая, -ае.

1. Зроблены, даследаваны пры дапамозе мікраскопа.

М. аналіз.

2. Вельмі малы, які можна ўбачыць толькі пад мікраскопам.

Мікраскапічныя клеткі.

3. перан. Вельмі маленькі, нязначны па велічыні, памерах.

Мікраскапічная дэталь.

|| наз. мікраскапі́чнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кало́с, -а, мн. -ы, -аў, м. (кніжн.).

1. Статуя, збудаванне велізарных памераў.

К.

Радоскі.

2. перан. Пра каго-, што-н. грандыёзнае па сваёй велічыні, значнасці.

К. навукі.

◊

Калос на гліняных нагах — пра што-н. з выгляду велічнае, але слабае, гатовае разваліцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

выме́р, ‑у, м.

Разм. Вызначэнне велічыні, памераў чаго‑н.; вымярэнне. [Беразінец:] — У нас тут няма пэўных звестак, бо ніхто раней такіх вымераў не рабіў. Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сувыме́рны, ‑ая, ‑ае.

Такі, які можна змераць аднолькавай з чым‑н. мерай. Сувымерныя велічыні. // перан. Такі, які можна параўнаць з чым‑н. Сувымерныя паняцці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)