дэнацыфіка́цыя, ‑і, ж.

Выкараненне нацызму (фашызму) у Германіі пасля другой сусветнай вайны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Атра́д. Рус. отря́д ’тс’. Замацавалася ў час першай сусветнай вайны (Гіст. мовы, 2, 246), з рускай (у слоўніках з канца XVIII ст.), дзе ад дзеяслова отрядити, вядомага яшчэ ў старарускай, утворанага ад кораня *ręd‑ (КЭСРЯ, 319). Параўн. урад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

паражэ́нства, -а, н.

1. У час Першай сусветнай вайны: палітычны настрой у некаторых грамадскіх колах, якія жадалі паражэння свайго ўрада ў вайне.

2. Пазіцыя, якая адлюстроўвае нявер’е ў магчымасць ажыццяўлення чаго-н., у перамогу чаго-н. (неадабр.).

|| прым. паражэ́нчы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жах¹, -у, мн. -і, -аў, м.

1. Моцны страх да знямення.

Многіх ахапіў ж.

2. звычайна чаго. Трагічная з’ява, здарэнне, бязвыхаднасць.

Жахі вайны.

3. у знач. прысл. Вельмі, незвычайна.

Ж. як далёка.

4. у знач. вык. Жахліва, страшна.

Проста ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

інвалі́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

Чалавек, які поўнасцю або часткова страціў працаздольнасць у выніку ранення, знявечання ці хваробы.

І. вайны.

І. першай групы.

|| ж. інвалі́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак (разм.).

|| прым. інвалі́дны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кадр, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Асобны здымак на кіна- або фотаплёнцы.

На плёнцы 36 кадраў.

2. Асобная сцэна або эпізод з кінафільма.

На экране кадры з часоў вайны.

За кадрам — пра тое, што засталося за межамі непасрэдна адлюстраванага.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

клеймава́ць, кляйму́ю, кляйму́еш, кляйму́е; кляйму́й; клеймава́ны; незак., каго-што.

1. Ставіць кляймо на каго-, што-н.

К. жывёлу.

К. тканіну.

2. перан. Сурова асуджаць; ганьбіць.

К. падпальшчыкаў вайны.

К. гультаёў.

|| зак. заклеймава́ць, -кляйму́ю, -кляйму́еш, -кляйму́е; -кляйму́й; -клеймава́ны.

|| наз. клеймава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

узбро́іцца, -о́юся, -о́ішся, -о́іцца; зак.

1. Запасціся сродкамі для вядзення вайны, бою (зброяй, тэхнікай і пад.).

У. да зубоў.

2. перан., чым. Запасціся сродкамі для якой-н. дзейнасці.

У. новай тэорыяй.

|| незак. узбро́йвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. узбрае́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

эпапе́я, -і, мн. -і, -пе́й, ж.

1. Вялікі твор эпічнага жанру, у якім апісваюцца значныя гістарычныя падзеі.

Э.

Івана Мележа «Людзі на балоце».

2. перан. Буйная, значная падзея, якая ахоплівае цэлы гістарычны перыяд.

Э.

Вялікай Айчыннай вайны.

|| прым. эпапе́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уро́н, ‑у, м.

Страта, шкода. У гады першай сусветнай вайны, а затым замежнай інтэрвенцыі і грамадзянскай вайны прамысловасці Беларусі быў нанесен значны ўрон. «Весці». [Аляксей:] — Для нашай гаспадаркі.. [пазыка суседзям] урону не зробіць, а людзям падтрымка вялікая. Пальчэўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)