банкі́р

1. (крупный акционер или владелец банка) банки́р;

2. разг., см. банкаўшчы́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ліквідава́ць

1. сов. ликвиди́ровать; (изжить — ещё) устрани́ть; (распоряжением — ещё) упраздни́ть;

л. аддзяле́нне ба́нка — ликвиди́ровать (упраздни́ть) отделе́ние ба́нка;

л. запазы́чанасць — ликвиди́ровать задо́лженность;

л. недахо́пы — ликвиди́ровать (устрани́ть) недоста́тки;

2. несов. ликвиди́ровать; устраня́ть; упраздня́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бляша́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Бляшаная банка. Санітары прынеслі параненым вячэру: бляшанку кансерваў на дваіх, галеты і чай. Гурскі. Бляшанка была ад патронаў, доўгенькая, на дзве добрыя пядзі. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

авуа́ры, ‑аў; адз. няма.

Спец.

1. Грашовыя сродкі, чэкі, вэксалі, акрэдытывы, якімі ўтвараюцца плацяжы і пагашаюцца абавязацельствы.

2. Сродкі банка ў замежнай валюце на яго рахунках у замежных банках.

3. Уклады прыватных асоб і арганізацыя ў банках.

[Фр. avoir — набытак, маёмасць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

карцёжнік, ‑а, м.

Разм. Заўзяты ігрок у карты. Усхадзіліся карцёжнікі. Ці то не падзялілі банка, ці то хто зжульнічаў з іх. Лынькоў. Калі стары Карповіч памёр, як адзіны сын, заядлы карцёжнік, прайграў у карты маёнтак другому карцёжніку. Рунец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

акты́ўны I в разн. знач. акти́вный;

~ная хімі́чная рэа́кцыя — акти́вная хими́ческая реа́кция;

○ ~нае вы́барчае пра́ва — акти́вное избира́тельное пра́во

акты́ўны II бух. акти́вный;

~ныя апера́цыі ба́нка — акти́вные опера́ции ба́нка;

а. раху́нак — акти́вный счёт;

а. бала́нс — акти́вный бала́нс

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́ручка ж.

1. (действие) вы́ручка, -кі ж., вызвале́нне, -ння ср.; парату́нак, -нку м.; дапамо́га, -гі ж.;

2. (деньги) вы́ручка, -кі ж., утаргава́ныя гро́шы; (заработок) зарабо́так, -тку м.;

прие́хали из ба́нка за вы́ручкой прые́халі з ба́нка па вы́ручку.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ба́нька I ж. кольцо́ для прикрепле́ния косы́ к косови́щу

ба́нька II ж., мед. ба́нка;

ста́віць ~кі — ста́вить ба́нки

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чэк¹, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Грашовы дакумент з распараджэннем укладчыка банка аб выдачы прад’яўніку сумы з бягучага рахунку ці пералічэнні грошай на іншы рахунак.

Ч. на прад’яўніка.

Падпісаць ч.

2. Талон з касы з пацвярджэннем сумы, атрыманай за тавар, а таксама талон у касу ад прадаўца з указаннем сумы, якую патрэбна заплаціць.

Выбіць ч. у касе.

|| прым. чэ́кавы, -ая, -ае.

Чэкавая кніжка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ба́нька 1 ’медычная пасудзіна’ (гл. Нас.). Рус. ба́нка ’тс’. Лічыцца запазычаннем з польск. мовы (Брукнер, KZ, 45, 26; Кохман, Kontakty, 103, асабліва 48–49). Аргументы супраць (Бернекер, 43; Фасмер, 1, 121; Шанскі, 1, Б, 34) не пераконваюць. У польск. мове bańka засведчана значна раней, чым ва ўсх.-слав. мовах (Кохман, там жа). Польск. слова ад bania ’пузатая пасудзіна’ (значэнне ’пасудзіна’ ў слав. banʼa з’явілася ўпершыню, здаецца, у зах. славян, гл. Трубачоў, Ремесл. терм., 292–293).

Ба́нька 2 ’пасудзіна з вузкім горлам’ (Дразд., Вярэн.), ба́нка ’бляшанка для адстойвання смятаны’ (Сцяц.). Ст.-бел. банка (гл. Булыка, Запазыч.). Укр. ба́нька ’гліняная або шкляная вузкагорлая пасудзіна’, рус. ба́нка. Як і назва медычнай пасудзіны, запазычанне з польск. мовы (гл. банька 1, там і літ-pa). Гл. яшчэ Трубачоў, Ремесл. терм., 289–293.

Ба́нька 3 ’(цыліндрычнае) кольца, якім замацоўваецца каса на касільне’ (Шат., Касп., Нас., Бяльк., Янк. I, Янк. Мат., Юрч., Лысенка, ССП), таксама ба́нка (Лысенка, ССП), ба́начка, ба́нічка, ба́нечка (ДАБМ, 832). Далей сюды належыць ба́нька ’вялікае металічнае кольца (у дзвярах або сцяне); шпора’ (Гарэц.), ба́нька ’жалезная частка рэменя, пражка’ (Сакал., КЭС). Відавочна, усё да ба́нька 1, 2 ’пасудзіна, бурбалка і г. д.’ (так ужо ў Даля). Развіццё значэнняў; ’штосьці круглае’ → ’(круглае, цыліндрычнае) кольца’, ’круглая пражка (пражка-кольца)’. Значэнне ’жалезнае кольца на касільне’ мае і рус. дыял. (заходняе) ба́нька.

Ба́нька 4 ’расліна Nuphar luteum Sm., гарлачык жоўты’ (Бейл.). Ад банька ’пасудзіна’. Назва дадзена расліне па форме кветак. Параўн. яе рус. назву кубышка желтая, укр. глечики, кубишка, кувшинчик, збанок (Макавецкі, Sł. botan., 243). Іншыя бел. назвы: глечыкі, кушынкі, гарлачыкі, жбанкі (Кіс., 87–88).

Банька 5 ’яма на сухім месцы, напоўненая вадой, дзе расце лотаць’ (Яшкін). Мабыць, метафара да банька ’пасудзіна’. У слав. і іншых мовах даволі частая з’ява, калі назвы рознага посуду ўжываюцца для абазначэння глыбокіх месц, ям, выбоін. Параўн. бел. бале́я (гл.), укр. казано́к, ми́ска, яндила́, яндола́, баде́ня (*bdьnь ’бодня’, гл. Балейкі, SSlav., 4, 399–400), славен. bédenj, čeběr (Безлай, SR, 5–7, 125, 141, 143). Гл. і геаграфічныя значэнні слав. слоў kadъlbъ, kazanъ, kotьlъ, krina, makotьra, lonьcь, bъdьnь (Талстой, Геогр.). Але, магчыма, звязана і з ба́ня 2 (гл.).

Ба́нька 6 ’бэлька’ (Шат., Янк. I). Значэнне слова развілося ў бел. мове (у суседніх мовах, здаецца, такой семантыкі няма) на аснове *banʼa, *banʼьka ’купал; скляпенне; столь’ (гл. баня 1). Першапачатковае значэнне, відаць, было *’столевая бэлька’, *’бэлька скляпення’. Але можна ставіць пытанне аб паходжанні слова ад ба́нта, бант жэрдка, перакладзіна і да т. п.’ (гл.). Памяншальнае *бантка (> *банка) магло потым зазнаць уплыў (фанетычны!) слова ба́нька ’пасудзіна і да т. п.’ Гл. Краўчук, БЛ, 1975, 65.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)