перахадзі́ць, -хаджу́, -хо́дзіш, -хо́дзіць; -хо́джаны; зак.
1. што. Перабыць якую-н. пару, ходзячы ў чым-н. ці як-н.
П. зіму ў асеннім паліто.
2. чым. У гульнях: пайсці іначай, перамяніць ход.
П. пешкай.
3. што. Перанесці на нагах (хваробу; разм.).
П. грып.
4. што і без дап. Абысці ўсё або многа чаго-н.
Колькі я перахадзіў за год!
Усе дарогі ў наваколлі перахадзіў.
|| незак. перахо́джваць, -аю, -аеш, -ае (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абскака́ць, ‑скачу, ‑скачаш, ‑скача; зак., каго-што.
1. Праскакаць вакол каго‑, чаго‑н.
2. Разм. Аб’ездзіць, абысці ўсё, пабыць у многіх месцах. [Шафёру] трэба было «абскакаць» вунь колькі калгасаў, вярнуцца ў раён і да ночы «згайсаць» яшчэ ў два сельсавета.. Пташнікаў.
3. перан. Перамагчы, апярэдзіць у чым‑н. Абскакаць канкурэнтаў. □ [Аднавус:] — Абскакаў ты мяне, Пятрок. У мяне гектар даў семдзесят пяць цэнтнераў зерня, а ў цябе — восемдзесят. Пянкрат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
обнести́ сов.
1. (пронести вокруг) абне́сці;
2. (забором и т. п.) абгарадзі́ць, мног. паабгаро́джваць, агарадзі́ць;
3. (обходя, угостить) абне́сці;
4. (обходя, пропустить) абысці́, абміну́ць; см. обноси́тьI.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перахадзі́ць, ‑хаджу, ‑ходзіш, ‑ходзіць; зак.
1. што. Перабыць якую‑н. пару, ходзячы ў чым‑н. або як‑н. Перахадзіць зіму ў асеннім паліто.
2. чым. У гульнях — пайсці іначай, перамяніць ход. Перахадзіць пешкай.
3. што. Разм. Перанесці хваробу на нагах. Перахадзіць грып.
4. Разм. Пахадзіць цяжарнай звыш тэрміну.
5. што і без дап. Прайсці, абысці ўсё або многа чаго‑н. Колькі я перахадзіў за год! Усе дарогі ў наваколлі перахадзіў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абыхо́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; незак.
1. Незак. да абысці.
2. перан.; каго-што і без дап. Разм. Кранаць пачуцці, турбаваць, хваляваць. Пажары, страляніна па начах у горадзе — недзе рэзалі, недзе білі, а хто каго — Лукавіцына гэта не вельмі абыходзіла. Крапіва. Пісар Дулеба хоць трохі і прыціх, але ўсё яшчэ храбрыцца. І не пісарства дорага яму — пляваць ён хоча на яго і плюе, — яму абыходзіць самы прынцып: ну, што будзе, калі гэтыя сацыялісты возьмуць верх? Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазбегнуць, устрымацца, ухіліцца, унікнуць; мінуць, абмінуць, абысці, адкруціцца, выкруціцца, адвязацца (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
неспадзява́ны, ‑ая, ‑ае.
Нечаканы, непрадбачаны. Неспадзяваны госць. Неспадзяваная вестка. □ Прысутнасць на сходзе Мікалая Вайткевіча была для серадзіборцаў неспадзяванай. Пестрак. — Вашаму батальёну даручана абысці ворага з тылу і панесці першы неспадзяваны ўдар. Грахоўскі. // Які вельмі хутка ўзнік; раптоўны. Тут маці засмяялася, неспадзяваная здагадка мільгнула ў галаве. Кулакоўскі. Напад на [Лаўрэна] быў такі неспадзяваны, што ён нават не адбіваўся. Якімовіч. / у знач. наз. неспадзява́нае, ‑ага, н. І тут здарылася неспадзяванае. Федзя раптам падняўся з-за парты і пайшоў да дошкі. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абыхо́дзіць несов.
1. в разн. знач. обходи́ть; (в разговоре, изложении — ещё) избега́ть;
2. (обнося, пропускать) обноси́ть;
1, 2 см. абысці́;
3. волнова́ть, беспоко́ить, тро́гать;
гэ́та яго́ ма́ла а. — э́то его́ ма́ло волну́ет (беспоко́ит, тро́гает)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
маўча́нне ср.
1. молча́ние; безмо́лвие;
2. ума́лчивание;
1, 2 см. маўча́ць;
◊ абысці́ ~ннем — обойти́ молча́нием;
пару́шыць м. — нару́шить молча́ние;
магі́льнае м. — гробово́е молча́ние;
пяча́ць ~ння — печа́ть молча́ния;
м. — знак зго́ды — погов. молча́ние — знак согла́сия
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ілюстрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што.
1. Даць (даваць) малюнкі, якія суправаджаюць, паясняюць змест твора. Ілюстраваць раман. □ — У дэталях я яшчэ не прадумаў плана, а ў асноўных рысах ён такі — абысці пехатою цэлы раён, апісаць яго, сабраць народныя песні, легенды і іншыя віды народнай творчасці, багата ілюстраваць сваё падарожжа фатаграфіямі... Колас.
2. перан. Дапоўніць (папаўняць), пацвердзіць (пацвярджаць) што‑н. наглядным прыкладам, словам, жэстам і пад. Ілюстраваць тэзісы прыкладамі. □ Матэрыял, які ілюстраваў і абгрунтоўваў вывады, быў падрыхтаваны. Карпаў. Пытанне сваё.. [Іліко] ілюстраваў так: паклаў галаву на далонь, нібы заснуў, потым паказаў дах над галавой. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)