ве́ктарны, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які мае адносіны да вектара.
•••
Вектарнае вылічэнне — раздзел матэматыкі, які вывучае розныя аперацыі над вектарамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ро́ндаль, ‑я, м.
Уст. Каструля з ручкай. Тым часам каля шалаша Віктар у вялікім рондалі гатаваў над агнём [юшку]. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ро́стры, ‑аў; адз. няма.
Спец. Пляцоўкі, звычайна крацістыя, якія робяцца над палубай судна для шлюпак, катэраў, баркасаў і пад.
[Гал. rooster — рашотка.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сле́пкі, ‑ая, ‑ае.
Абл. Асляпляльны. У нейкай халоднай самлеласці каціўся над горадам месяц — крамяны, слепкі і поўны. М. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сціска́льнасць, ‑і, ж.
Здольнасць якога‑н. рэчыва сціскацца, памяншаць свой аб’ём над уздзеяннем знешняга ціску. Сціскальнасць газаў. Сціскальнасць вадкасцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сці́шнасць, ‑і, ж.
Абл. Уласцівасць і стан сцішнага (у 1 знач.); цішыня. Сіняватая ранішняя сцішнасць панавала над мястэчкам. Адамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чырванагру́ды, ‑ая, ‑ае.
З чырвонымі грудзьмі (звычайна пра птушак). Чырванагрудыя дзятлы парамі, адзін за другім, праляталі над дарогай. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Парасо́н ’прыстасаванне для засцярогі ад дажджу і сонца ў выглядзе замацаванага на палцы складнога каркаса, абцягнутага матэрыяламі; стрэшка над чым-небудзь’ (ТСБМ). Праз польск. parasol ’тс’ з італ. parasole ’тс’ (para‑ ’абараняць’, sole ’сонца’) (Брукнер, 395). Канечнае ‑н, відаць, пад уплывам сонца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бі́цца, б’ю́ся, б’е́шся, б’е́цца; б’ёмся, б’яце́ся, б’ю́цца; бі́ся; незак.
1. Наносіць пабоі адзін аднаму, распачынаць бойку.
Хлапчукі б’юцца.
2. Весці бой, змагацца.
Б. з ворагам.
3. Ударацца аб што-н., у што-н.
Б. аб сцяну.
4. Калаціцца, кідацца.
Б. ў знямозе.
5. без дап. Пульсаваць (пра сэрца, кроў).
Сэрца б’ецца.
6. перан., над чым, з кім-чым і без дап. Прыкладаць намаганні для дасягнення чаго-н.
Б. над рашэннем задачы.
7. Разбівацца (пра шкло, посуд).
Крышталь б’ецца.
◊
Біцца аб заклад (разм.) — ісці ў заклад з кім-н. на грошы або на што-н. іншае.
Біцца як рыба аб лёд (разм.) — без выніку і плёну намагацца, старацца, шукаючы выйсце з бядоты.
|| зак. пабі́цца, -б’ю́ся, -б’е́шся, -б’е́цца; -б’ёмся, -б’яце́ся, -б’ю́цца; -бі́ся (да 1—3, 5 і 7 знач.).
|| наз. біццё, -я́, н. (да 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ва́рта², безас., у знач. вык.
1. з інф. Неабходна, трэба, мае сэнс.
Гэты фільм в. паглядзець.
Над гэтым в. добра падумаць.
2. каму. Па заслугах, так і трэба.
Яму в., не трэба было так рабіць.
3. з інф. У саставе складаных сказаў абазначае ўмову хуткага з’яўлення наступных падзей.
В. задумацца, як нахлынуць успаміны.
◊
Гэ́та нікуды не варта; куды гэта варта — вельмі дрэнна, непрыстойна.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)