Скрып ‘хвошч палявы, Equisetum arvense’ (ваўк., Сл. ПЗБ, Скарбы, Кіс., Інстр. 2). Укр. дыял. скрип ‘тс’, рус. скрыпу́н ‘хвошч палявы’, польск. skrzyp, skrzyb ‘хвошч, Equisetum L.’, чэш. дыял. skřip ‘тс’, славац. дыял. škrip, в.-луж. šćipk ‘тс’. Да скрыпець, таму што расліна скрыпіць, калі яе мнуць або калі ёй чысцяць што-небудзь (Махэк₂, 550). Борысь (Etymologie, 665–666) разглядае паўночнаславянскае *skrip ‘Equisetum’ як супольную інавацыю часткі славянскіх дыялектаў, што ўзнікла ў перыяд распаду праславянскай моўнай супольнасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Абе́рдзіна ’род лучыны’ (Маш.), ’смольная сасна’. Няясна. Ці не ад бёрда, калі ўлічыць, што (а)бердзіна — рэгулярна адзіночнае ад множнага. Параўн. славен. brdína ’від травы’. Гл. Талстой, Геогр., 248.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Віху́ра (паэт.) ’віхар, завея, буран’ (БРС, Яруш., КТС). Польск. wichura ’тс’. Гл. віхар. У бел., калі меркаваць па месцы націску і па кніжным характары слова, відаць, запазычанне з польск.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Наказна́ць, накэзнаты ’закілзаць (каня)’ (брэсц., Нар. лекс.). Калі гэта не пераробка з кілзаць, то хутчэй за ўсё можа быць аднесена да *kazrib, параўн. польск. kazń ’пакаранне’, гл. казна́, асяніць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыды́гнуць ’прысесці з паклонам (аб дзяўчынцы)’ (Нас.), ’прысесці’ (Байк. і Некр.). Да ды́гаць (гл. ды́ґаць) < прасл. *dygati (ЭССЯ, 5, 198–199; аб бел. слове — “калі апошняе не з польск.”).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
павымярза́ць, ‑ае; зак.
Вымерзнуць — пра ўсё, многае. Сады павымярзалі. □ Калі ў саракавым годзе павымярзалі калодзежы, дык уся вёска піла з крыніцы. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падвесялі́цца, ‑весялюся, ‑вяселішся, ‑вяселіцца; зак.
Разм. Крыху развесяліцца, зрабіцца весялейшым. Не было яшчэ гэтакага здарэння, каб .. [Стрыгун] калі засмяяўся ці падвесяліўся шчыра. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нахра́пістасць, ‑і, ж.
Разм. Уласцівасць нахрапістага. Калі не крывіць душой, дык мне сам Сяргей дужа не спадабаўся сваёй нейкай самаўпэўненай нахрапістасцю. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прата..., (гл. прота...).
Першая састаўная частка складаных слоў; ужываецца замест «прота...», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напрыклад: пратапоп.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
працверазі́цца, ‑цверажуся, ‑цвярэзішся, ‑цвярэзіцца; зак.
Стаць, адчуць сябе цвярозым пасля выпіўкі; выцверазіцца, працверазець. Калі дзед працверазіўся, Анупрэй з яго пачаў жартаваць. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)