хлусі́ць, хлушу, хлусіш, хлусіць; незак.
Гаварыць няпраўду, маніць. Я знаў: не хлусіць садавод, Ён быў равеснікам, вядома, Меў, як і я, на скронях пот І рукі ў свежым чарназёме. Танк. [Міхаль] хлусіў дзяўчыне і ненавідзеў сябе за гэтую хлусню. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жэ́ўрэць ’тлець’ (КСТ). Укр. жевріти ’гарэць, тлець’, дыял. ’гаварыць’, балг. дыял. жевря се ’хныкаць, выпрошваць’. Варыянт адлюстравання ў бел. і.-е. кораня *geur, які прадстаўлены таксама ў жураць (гл). Параўн. жэўлець, жуляць. Супрун, Бюлетин за съпоставително изследване на български език с други езици, 1976, 5, 74–79, дзе адзначаецца і сувязь значэнняў ’гаварыць’ — ’гарэць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прапаве́даваць ’распаўсюджваць якое-небудзь веравучэнне, растлумачваючы яго слухачам’, прапаведнік (ТСБМ). У Насовіча слова адсутнічае. Відаць, кніжнае запазычанне з рус. пропове́довать, пропове́дник ’тс’, якія працягваюць ст.-рус., ст.-слав. прьповѣдати, проповѣдник і калькуюць лац. praedicāre ’гаварыць (аб прадмеце)’, praedicātor ’прапаведнік’ (Фасмер, 3, 376). Лац. словы ўзыходзяць да prae‑ ’пра’ і dicare ’гаварыць’ (Голуб-Ліер, 391).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мандрыголіць ’гаварыць абы-што’ (Сцяц. Сл.). Да мандрагора — расліна з псіхатроннымі ўласцівасцямі — праз лац. са ст.-грэч. Μανδραγόρας.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вайця́ць ’надакучліва гаварыць’ (Мядзв., Сцяц., Бір. Дзярж.); ’спрачацца, дамаўляцца’ (Сцяшк. МГ); ’рабіць вымову, упікаць’ (КЭС). Укр. вайтяти ’выражаць незадавальненне; гаварыць’. Беларуска-ўкраінская ізалекса балтыйскага паходжання; літ. vaitóti ’вохкаць, стагнаць’ (Непакупны, Бел.-укр. ізал., 53–54; Весці АН БССР, 1969, 4, 132; J. Safarewicz, Ze słownictwa bałto-sł. Studia językozn., 1967, 254; Блесэ, KZ, 75, 1957, 91–121).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мы́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Утвараць працяжныя гукі «му-му»; раўці (у 1 знач.). У хляве сонна саплі свінні, ціха мыкала, мабыць, прасіла есці цяля. Курто.
2. перан. Неразборліва гаварыць што‑н.; мармытаць. Чудзін слаба супраціўляўся, мыкаў, адступаў. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ні..., прыстаўка.
Ужываецца пры ўтварэнні адмоўных займеннікаў і прыслоўяў, напрыклад: ніхто, нішто, нічый, нідзе, ніколі. // Аддзяляецца ад адмоўных займеннікаў пры спалучэнні з прыназоўнікамі. [Кухар] нікому не скардзіўся, ні на каго не наракаў і ні з кім не хацелася яму гаварыць. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прастарэ́ка, ‑і, ДМ ‑раку, Т ‑рэкам, м.; ДМ ‑рэцы, Т ‑рэкай (‑рэкаю), ж.
Разм. Той (тая), хто любіць многа гаварыць пра пустое, несур’ёзнае; гаварун (гаваруха), жартаўнік (жартаўніца). // Пра малога (малую), які (якая) гаворыць, разважае, як дарослы. Малая прастарэка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паты́кацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. Пачаць тыкацца, гаварыць на «ты». — Што ты патыкаўся са мною? — крычала крапіва асоту: — Ці я табе раўня? Цётка.
патыка́цца 1, ‑а́юся, ‑а́ешся, ‑а́ецца; незак.
Незак. да паткнуцца.
патыка́цца 2, ‑а́ецца; незак.
Зал. да патыка́ць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бума́жнік, ‑а, м.
Невялікіх памераў кішанёвая папка для папяровых грошай і дакументаў; кашалёк. Блок.. выняў з кішэні бумажнік, даў Лабановічу дзесяцірублёўку і моўчкі кіўнуў галавою, даючы гэтым зразумець, што болей гаварыць няма аб чым і што работы болей не будзе. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)