Verbum

вянча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак.

1. каго. Аб’ядноўваць шлюбам па царкоўным абрадзе.

В. маладых.

2. перан., што. Завяршаць сабой, знаходзячыся зверху чаго-н.

Вежу вянчала рубінавая зорка.

|| зак. павянча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны (да 1 знач.), звянча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны (да 1 знач.) і увянча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны (да 2 знач.).

|| наз. вянча́нне, -я, н. (да 1 знач.).

|| прым. вянча́льны, -ая, -ае.

ану́ча, -ы, мн. -ы, ану́ч, ж.

1. Кавалак якой-н. тканіны (звычайна старой).

А. для мыцця падлогі.

2. Парванае, паношанае, старое адзенне (разм.).

Сабралася многа розных ануч.

3. Кавалак тканіны для абгортвання ног.

4. перан. Бязвольны, бесхарактарны чалавек.

А., а не хлапец.

|| памянш. ану́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 і 3 знач.).

|| прым. ану́чны, -ая, -ае (да 1—3 знач.).

арты́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

1. Той, хто займаецца публічным выкананнем твораў мастацтва (акцёр, спявак, музыкант і пад.).

Эстрадны а.

Артысты цырка.

Оперны а.

Заслужаны а.

2. перан. Пра таго, хто валодае высокім майстэрствам у якой-н. галіне (разм.).

Гэта ж а. у сваёй справе.

|| ж. арты́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (да 1 знач.).

|| прым. артысты́чны, -ая, -ае.

Артыстычнае фае.

ашчаці́ніцца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -ніцца; зак.

1. Наставіць шчацінне, хіб ад злосці, страху, рыхтуючыся да абароны або нападзення.

Сабака ашчацініўся на незнаёмага.

2. Стаць старчма нібы шчацінне (пра валасы, вусы і пад.).

3. Выставіць якія-н. вострыя прадметы (штыкі, пікі, калы і пад.).

4. перан. Зазлаваць у адказ на якія-н. словы, учынкі (разм.).

А. на каго-н.

|| незак. ашчаці́ньвацца, -аецца.

бар’е́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Перагародка, якая ставіцца як перашкода на бегавой дарожцы, арэне цырка і інш.

2. Наогул перашкода для чаго-н.

Супрацьапоўзневы б.

3. Рыса перад кожным з удзельнікаў дуэлі, якую яны не павінны пераступаць пры стральбе (уст.).

4. перан. Тое, што перашкаджае ажыццяўленню чаго-н., затрымлівае развіццё адпаведнай дзейнасці.

Гукавы б.

|| прым. бар’е́рны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

абабе́гчы, абабягу́, абабяжы́ш, абабяжы́ць; абабяжы́м, абабежыце́, абабягу́ць; абабе́г, -гла; абабяжы́; абабе́ганы; зак., каго-што.

1. без дап. Бягом зрабіць круг вакол каго-, чаго-н.

А. гумно.

А. вакол дома.

2. Бегучы, абмінуць каго-, што-н.

Абабег нас толькі адзін спартсмен.

3. Паспешліва, бегаючы, пабываць у многіх, у розных месцах.

А. ўсіх суседзяў.

4. перан. Хутка распаўсюдзіцца, стаць вядомым.

Навіна абабегла ўсю вёску.

|| незак. абабяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

адмахну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Узмахам адагнаць ад сябе каго-, што-н.

А. ад мух.

2. Махнуць рукой у знак пратэсту, нязгоды з чым-н.

3. перан. Адмовіцца рабіць што-н., не жадаючы разабрацца ў справе (разм.).

А. ад таго, што было.

А. ад вырашэння пытанняў.

|| незак. адма́хвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

А. рукамі і нагамі (наадрэз адмаўляцца ад каго-, чаго-н.).

адплаці́ць, -лачу́, -ла́ціш, -ла́ціць; -ла́чаны; зак., каму чым.

1. Аддзячыць, узнагародзіць за што-н. (клопат, працу і пад.).

А. людзям дабром за дабро.

2. Зрабіць што-н. у адказ на чый-н. учынак.

А. ворагам за ўсе нягоды.

3. перан. Адпомсціць за крыўду, злачынства.

А. крыўдзіцелю.

◊

Адплаціць той жа манетай — адказаць такімі ж адносінамі.

|| незак. адпла́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адпла́та, -ы, ДМ -ла́це, ж.

ружжо́, -а́, мн. ру́жжы і (з ліч. 2, 3, 4) ружжы́, ру́жжаў, н.

Ручная агнястрэльная зброя з доўгім ненаразным ствалом.

Паляўнічае р.

Процітанкавае р.

Быць пад ружжом (перан.: быць на ваенным становішчы, у стане баявой гатоўнасці — пра армію). У р.! (каманда стаць у строй з вінтоўкамі). Паставіць пад р. (прызваць на ваенную службу).

|| памянш. ружэ́йца, -а, мн. -ы, -аў, н.

|| прым. ружэ́йны, -ая, -ае.

ру́хаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. каго-што. Перамяшчаць, пхаючы ці цягнучы.

Р. воз.

2. што. Прыводзіць у рух, прымушаць дзейнічаць.

Р. пад’ёмны кран.

3. чым. Рабіць рухі, варушыць.

Р. пальцамі.

4. перан., што. Садзейнічаць развіццю чаго-н.

Р. навуку.

5. Тое, што і рухацца (у 2 знач.; разм.).

Будзем р. да вёскі.

|| наз. ру́ханне, -я, н.

|| прым. ру́хальны, -ая, -ае.

Рухальная сіла.

Рухальныя нервы.