Руна ст.-бел. ’валасяное покрыва ў чалавека’: были ч(и)сты руна ее (Альтбаўэр), параўн. балг. дыял. ру́на, ру́ни ’густыя кучаравыя валасы на целе чалавека’. Роднаснае да руно 1 (гл.), параўн. ст.-інд. róman‑, lóman ’валасяное покрыва на целе’, што дае падставы для рэканструкцыі і.-е. *roumn‑ > прасл. *rumno (Мікала, Ursl. Gr., 1, 66; Фасмер, 3, 518; Махэк₂, 519; Бязлай, 3, 208; БЕР, 6, 345).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ла́йна (асудж.) ’тоўстая, здаровая жанчына’ (міёр., З нар. сл.), ла́йнік ’гультай, лайдак, хлус’ (Шат.), ’зняважлівае слова на сытага, тоўстага чалавека’ (КЭС, лаг.). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ню́хмарка экспр. ’нос’ (маладз., Сл. ЦРБ), параўн. рус. нюхмырить ’шморгаць носам’, нюхмыра ’пра чалавека, што шморгае носам’. Ад нюхаць з няяснай экспрэсіўнай суфіксацыяй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прасту́да ’ахаладжэнне арганізма чалавека’, ’хвароба ад ахаладжэння’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), прасту́дзенне ’прастуда’ (ТС). Рус. просту́да ’тс’. Аддзеяслоўны назоўнік ад прастудзіць(цца) < студзіць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гардэро́б, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.
1. -а. Шафа для адзення.
2. -а. Памяшканне ў грамадскіх будынках для захоўвання верхняга адзення наведвальнікаў.
3. -у. Усё адзенне аднаго чалавека.
Папоўніць г. акцёра.
|| прым. гардэро́бны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жэ́рці, жару́, жарэ́ш, жарэ́; жаро́м, жараце́, жару́ць; жор, жэ́рла; жары́; незак., каго-што і без дап. (разм.).
Прагна і многа есці (пра жывёл, чалавека; груб.).
|| зак. зжэ́рці, зжару́, зжарэ́ш, зжарэ́; зжаро́м, зжараце́, зжару́ць; зжор, зжэ́рла; зжары́; зжо́рты.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паўлі́н, -а, мн. -ы, -аў, м.
Птушка сямейства фазанавых са стракатым апярэннем надхвосця ў самцоў.
|| прым. паўлі́навы, -ая, -ае.
Варона ў паўлінавым пер’і (перан.: пра чалавека, які лічыць сябе больш важным, чым ёсць на самай справе; іран.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аргані́зм, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Усякая жывая істота, расліна.
Развіццё арганізмаў.
2. Сукупнасць фізічных і духоўных уласцівасцей чалавека.
Здаровы а.
3. Складанае арганізаванае адзінства (перан.).
Дзяржаўны а.
|| прым. аргані́зменны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
асвяці́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., асве́ціцца; зак.
1. Стаць светлым, напоўніцца святлом.
Хата ярка асвяцілася.
2. Ажывіцца, прасвятлець пад уплывам якога-н. пачуцця, думкі і пад.
Твар чалавека асвяціўся шчаслівай усмешкай (перан.).
|| незак. асве́чвацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
крэці́н, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Хворы на крэцінізм (у 1 знач.).
2. Пра разумова абмежаванага, тупога чалавека (лаянк.).
|| ж. крэці́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.
|| прым. крэці́нскі, -ая, -ае (да 2 знач.; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)