разгалінава́цца, ‑нуецца; зак.
1. Даць галіны (пра расліны). Старая хвоя разгалінавалася ў два бакі, тоўстыя лапы вычварна выгнуліся. Лужанін.
2. перан. Раздзяліцца на некалькі частак, ліній, напрамкаў, якія ідуць з аднаго пункта ў розныя бакі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раке́тніца, ‑ы, ж.
Спецыяльнае прыстасаванне для пуску ракет (у 1 знач.). [Багун] яшчэ раз абдумаў план усёй аперацыі, успомніў, што ён павінен даць чырвоную ракету — знак агульнага наступлення, абмацаў у кішэні .. ракетніцу і пакрочыў далей. Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Выда́тны (БРС, Яруш., Гарэц.), выда́тна ’вельмі добра’. Да даць, даваць, параўн. выдавацца ’вылучацца, адрознівацца’ (КЭС, лаг.), здатны, прыдатны і інш., польск. wydatny, рус. выдающийся. Адносіцца да т. зв. еўрапеізмаў — семантычных калек з узораў тыпу ням. aus‑gezeichnet, франц. ex‑cellent, параўн. Трубачоў, Этимология 1971, 384.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
задаво́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -во́ль; -лены; зак.
1. каго-што. Выканаць чые-н. патрабаванні, пажаданні і пад.
З. попыт спажыўцоў.
З. просьбу.
2. што. Заспакоіць, наталіць.
З. смагу.
З. апетыт.
3. каго (што). Даць, прынесці каму-н. задавальненне.
Яго адказ мяне цалкам задаволіў.
|| незак. задавальня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. задавальне́нне, -я, н. і задаво́ленне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́ліць¹, -лью, -льеш, -лье і -лію, -ліеш, -ліе; вы́лі; -літы; зак., што.
1. з чаго. Выдаліць, прымусіць выцечы адкуль-н. (вадкасць).
В. ваду з вядра.
2. перан. Даць выхад якім-н. пачуццям, выказаць.
В. гнеў на каго-н. В. усё, што было на душы.
3. Зрабіць шляхам ліцця, адліць.
В. звон з медзі.
|| незак. выліва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уляпі́ць, уляплю́, уле́піш, уле́піць; уле́плены; зак.
1. што ў што. Лепячы, уставіць.
У. мазаіку ў сцяну.
2. перан., што і каму. Моцна ўдарыць, выцяць каго-н. (разм.).
У. яму снежкай.
У. у вуха.
3. перан., што. Прычыніць, зрабіць што-н. (замяняе дзеясловы даць, паставіць і пад.; разм.).
У. вымову.
У. вучню двойку.
|| незак. уле́пліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
устано́ўка, -і, ДМ -но́ўцы, ж.
1. гл. устанавіць.
2. мн. -і, -но́вак. Устаноўлены дзе-н. механізм, прыстасаванне.
Буравая ў.
3. мн. -і, -но́вак. Мэтавая накіраванасць, арыенціроўка на што-н.
У. на высокую якасць прадукцыі.
Творчая ў. пісьменніка.
4. -і, -но́вак. Накіроўваючае ўказанне, дырэктыва.
Даць, атрымаць устаноўку.
|| прым. устано́вачны, -ая, -ае (да 1, 3 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
характарызава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак., каго-што.
1. Даць (даваць) характарыстыку каму-, чаму-н.
Х. вучня з боку паводзін.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Выявіць (выяўляць) адметную рысу, асаблівасць каго-, чаго-н.
Яго характарызуе чуласць да людзей.
Нашу літаратуру характарызуе дэмакратычнасць.
|| зак. таксама ахарактарызава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спецыялізава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак.
1. каго (што). Даць (даваць) спецыяльныя веды ў якой-н. галіне навукі і тэхнікі, навучыць (навучаць) якой-н. спецыяльнасці.
С. студэнтаў па мовазнаўстве.
2. што. Прызначыць (прызначаць) для спецыяльнага выкарыстання або для работы ў якой-н. спецыяльнай галіне.
С. прадпрыемства на вытворчасці паперы.
|| наз. спецыяліза́цыя, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паня́цце, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Лагічна аформленая думка аб прадмеце, з’яве; ідэя чаго-н.
П. прыбавачнай вартасці.
2. Уяўленне, звесткі пра што-н.
Даць п. пра што-н. Мець п. аб чым-н.
3. звычайна мн. Спосаб, узровень разумення чаго-н.
Паводле нашых паняццяў усё гэта павінна быць па-іншаму.
|| прым. паняці́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)