◎ Па́хань ’ворыва, ворная зямля’ (Яруш.; КЭС, лаг.), ’выкарчаваны ўчастак сярод лесу’ (ганц., Сл. ПЗБ), паханіца ’ворыва’ (віл., Сл. ПЗБ). Да пахаць (гл.). Аб суфіксе -нь (са значэннем ’прадмет, вынік дзеяння’) гл. Сцяцко, Афікс. наз., 58.⇉.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рыба́лка 1 ’рыбная лоўля’ (ТСБМ). Ад ры́ба (гл.)
Рыба́лка 2 ’рыбак’ (Нас., Ян., Бяльк.; гом., Нар. словатв.; КЭС), ’чайка’ (хойн.), ’крачка балотная’ (Байк. і Некр.). Ад рыба́лка 1 (гл.). Перанос назвы працэсу на ўтваральніка дзеяння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скацу́к ‘блыха’ (Сцяшк.; карэліц., Шатал., ЛА, 1). Да скака́ць, скочыць з суф. ‑ук, які ўтварае назвы жывых істот паводле ўласцівага ім дзеяння (гл. Сцяцко, Афікс. наз., 78); ‑ц‑, відаць, экспрэсіўнага паходжання або пад уплывам пацук.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пекані́цы ’здоба’ (шчуч., Сцяшк. Сл.) — аддзеепрыметнікавае ўтварэнне з суф. ‑іц‑ы, якое называе прадмет паводле яго ўласцівасці. Да пекці > ⁺пе́каць — дзеяслоў шматразовага дзеяння ’пячы’, параўн. рус. пека́ть ’тс’. Параўн. таксама пе́канка ’лечаная на вуголлі рыба’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пярэ́кулі ’від ткання’ (Ян.). Відаць, не можа разглядацца асобна ад пярэ́куль ’перакульваючыся, куляючыся’ (Шат.; ашм., Стан.), пярэ́кулам ’перавалам’ (Нас.), што да куля́цца, куля́ць (гл.); магчыма, пры тканні парушаецца звычайны парадак дзеяння. Гл. таксама пераку́лам ’дагары нагамі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Тапа́ч, топа́ч ’той, які тоне’: е дуб топач (ТС). Рэдкае ўтварэнне з суф. ‑ач (прыдае значэнне выніку дзеяння, гл. Сцяцко, Афікс. наз., 32) ад тапіць 1, параўн. топля́к ’патанулая калода’, то́пленікі ’затанулыя ў вадзе лесаматэрыялы’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Трапуга, трыпу́га, тырпу́га, тэрпуха́ ‘мянташка’, сюды ж трэпуга́ты, тырпу́жыты ‘мянціць’ (Сл. Брэс.). Мясцовае ўтварэнне ад трапаць 1 з рэдкім суф. ‑уга, магчыма, з першаснага ‑уха, які часцей ужываецца пры называнні прадметаў дзеяння (Сцяцко, Афікс, наз., 71).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бо́мба ж. бо́мба;
○ аско́лачная б. — оско́лочная бо́мба;
а́тамная б. — а́томная бо́мба;
вадаро́дная б. — водоро́дная бо́мба;
вулкані́чная б. — вулкани́ческая бо́мба;
напа́лмавая б. — напа́лмовая бо́мба;
фуга́сная б. — фуга́сная бо́мба;
нейтро́нная б. — нейтро́нная бо́мба;
б. запаво́ленага дзе́яння — бо́мба заме́дленного де́йствия;
◊ уляце́ць ~бай — влете́ть бо́мбой
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кіру́ючы,
1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад кіраваць.
2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Такі, якому належыць кіраўніцтва (у 1 знач.). Кіруючы арган.
3. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які з’яўляецца кіраўніцтвам да дзеяння. Кіруючыя ўказанні.
4. Дзеепрысл. незак. ад кіраваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дэкара́цыя, ‑і, ж.
Прызначаны для сцэны жывапісны малюнак або архітэктурнае збудаванне з паказам месца і абставін тэатральнага дзеяння. Будзе ў нас і свой раяль, і духавы аркестр, і добрыя дэкарацыі на сцэне. Скрыпка. // перан. Пра што‑н. паказное, штучнае.
•••
Перамена дэкарацый гл. перамена.
[Фр. décoration.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)