параўна́ўча, прысл.
Тое, што і параўнальна. Выпадкаў прагрэсіўнай асіміляцыі параўнаўча мала ў беларускай мове. Юргелевіч. Было параўнаўча ціха. Мележ. Сонца асвяціла нам .. поле, акаймаванае густым цёмным колам лесу. Тыповае палескае поле, якое параўнаўча не так даўно было пад лесам. Пестрак. Падобных на Гнядкова і Буйскага, хоць і многа іх, усё ж мала для нас. Параўнаўча з тым, што нам трэба для барацьбы, гэта адзінкі. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ляка́рства, ‑а, н.
Рэчыва, прэпарат для лячэння ці папярэджання хваробы. Лякарства ад прастуды. □ [Доктар:] — Паправіцеся, нічога страшнага няма. Я выпішу лякарства. Асіпенка. // перан. Тое, што памагае перажыць якое‑н. няшчасце, забыць што‑н. непрыемнае і пад. І хоць .. спагада была выказана без асаблівай ласкі, для дзядзькі Харытона яна — самае неабходнае і пажаданае лякарства. Бажко. Шырокая музыка лесу, дарог, самалётаў — ад стомы, сумненняў заўжды для мяне як лякарства. Рудкоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ідылі́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да ідыліі (у 1 знач.). Ідылічны жанр.
2. Мірны, ціхі, спакойны; нічым не засмучаны. Ідылічны настрой. □ У пакой улятаў лагодны шум вясковага лесу, наперабой спявалі птушкі, але гэты ідылічны малюнак не супакойваў. Шчарбатаў. Ну, бываюць такія ідылічныя сем’і, дзе б пражылі век, ні разу ні ў чым не ўсумніўшыся, не засумаваўшы; без адзінага папроку і непаразумення? Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вя́занка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Разм. Вязаная рэч (кофта, світэр і пад.). Убачыўшы Кузьму, Насця затраслася ад радасці, а калі пабачыла падарунак, чырвоную вязанку, то і шчокі яе зачырванеліся, як тая кофтачка. Колас.
вяза́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Тое, што і вязка (у 3 знач.). Жанчына з той хаты на выгане несла з лесу вязанку сухога галля. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчаці́ніцца, ‑ніцца; незак.
Падымацца ўгору, уставаць тарчма. Гэта быў стары дзед з жоўтым, як воск, тварам, на якім шчацінілася сівая няголеная барада. Арабей. // перан. Стаяць шчаціннем, нагадваць сабой шчацінне. Крыху зводдаль, ад лесу, шчацініўся малады хвойнічак. Ваданосаў. На мурожных грудах чарнеў пасохлы дзяцельнік і малачайнік, шчацініўся рэдкі сівец. С. Александровіч. // перан. Быць пакрытым чым‑н. калючым, што нагадвае сабой шчацінне. Палеткі шчацініліся калючым іржэўнікам. Дудо.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ла́піна ж.
1. (голое место среди травы, всходов и т.п.) плеши́на; (в лесу — ещё) прога́лина; (среди снега — ещё) прота́лина;
2. (место другого цвета) пятно́ ср.; (у животных — ещё) отме́тина; пе́жина;
3. разг. (часть поверхности земли) лоску́т м.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асвятле́нне ср.
1. в разн. знач. освеще́ние;
а. кватэ́ры — освеще́ние кварти́ры;
я́ркае а. — я́ркое освеще́ние;
электры́чнае а. — электри́ческое освеще́ние;
дакла́днае а. падзе́й — достове́рное освеще́ние собы́тий;
2. спец. осветле́ние;
а. со́ку — осветле́ние со́ка;
а. ўча́стка ле́су — осветле́ние уча́стка ле́са
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
забра́цца сов., в разн. знач. забра́ться;
з. на верхаві́ну дрэ́ва — забра́ться на верху́шку де́рева;
з. ў гушча́р ле́су — забра́ться в гу́щу ле́са;
з. ў ла́гер во́рага — забра́ться в ла́герь врага́;
з. на край све́ту — забра́ться на край све́та
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Плянтава́ць ’разраўноўваць няроўнасці на сенажаці ці пашы’, ’вытоптваць, збіваць пасевы’ (дзярж., Нар. сл.), ’раўняць, расчышчаць’ (Сцяшк. Сл.), ’выкарчоўваць’ (даўг., Сл. ПЗБ), плян‑ тоўка ’поле на месцы расчышчала^ лесу’ (гродз., Мат. АС; Сцяшк. Сл.; Сцяшк. МГ), ’балотны луг’ (Касп.). З польск. plantować ’выраўноўваць паверхню грунту’, паводле Банькоўскага (2, 598), “штучны чыгуначны тэрмін”, магчыма, ад назвы planty ў Кракаве, пасаджанага на месцы зруйнаваць^ умацаванняў парку, ад лац. plantu ’расліна’, параўн. польск. plantować ’разводзіць экзатычныя расліны’, plantówka ’балотны луг, сена з якога можна збіраць толькі зімой’; Варш. сл. значэнне ’садзіць расліны’ выводзіць з франц. planier, якое з лац. plantare ’саджаць, высаджваць, засаджваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падзьму́ць, ‑му, ‑меш, ‑ме; ‑мём, ‑мяце; зак.
1. Пачаць дзьмуць. З лесу падзьмуў свежы ветрык. Бядуля. З раніцы захмарылася, падзьмуў моцны вецер. Лось. / у безас. ужыв. Ад ракі падзьмула халадком. Бяганская. І падзьмула свежым раннем, Лугам, соснамі, жыццём! Агняцвет.
2. Дзьмуць некаторы час. [Прыстром] узяў на далонь камяк зямлі, памяў яго, падкінуў угору, нават падзьмуў на яго. Шынклер. — Што, што? — яна падзьмула ў трубку, патрэсла яе, зноў прыклала да вуха. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)