Кіндзю́к ’страўнік’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Чач., Янк. II, Шат., Мядзв., Касп., Сержп. Грам., Сцяшк., Мат. Гом., Маш., Мат. АС, Жд. 3, Бяльк.), ’начынены кашай або мясам страўнік’ (Сл. паўн.-зах., Нік. Очерки, Нар. словатв., Маш., Шн., Малч.). Гл. кендзюх. Укр. кендюх. Польск. kindziuk запазычанне з беларускай або ўкраінскай мовы. Першакрыніца тур. kindik ’пуп’ (Супрун, Тюркизмы, 76–77; ЕСУМ, 2, 423).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ландэ́рак ’бітон, посуд для малака’ (гродз., КЭС), ландэр ка ’нешта з хатняга начыння’ (Сержп. Грам.). Відавочна, злайдачае, польск. landara ’нешта вялізнае, нязграбнае’. Гэта значэнне развілося з ’крытая, вялікая нязграбная карэта’ < ’карэта для падарожжаў’. Польск. landara ез ням. Landauer (Wagen) < Landau — назва горада ў Баварыі (Варш. сл., 2, 682; Фасмер, 2, 456; Слаўскі, 4, 45). Суф. -арак па аналогіі да цабэрак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́лькі ’малюсенькі’ (лельч., Нар. лекс.). Да прасл. malʼь ’нешта малое’, якое існавала побач з malъ > малы́ (гл.). Аб суфіксе ‑k‑ гл. Бел. грам.₂, 1, 304. Параўн. польск. malmalki ’малюсенькі’, балг. малькиль, малькин, малькет мяшъц ’люты’, мальки прусурки (уйлешки, месчинки, кулца, копънчета, чукънчита) ’віды ткацкіх узораў’. Не выключаны ўплыў польск. wielki ’вялікі’ на памякчэнне ‑л‑. Параўн. луж. małki, балг. малък ’малы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пата́пцы, пота́пцы, пота́пці, адз. пота́пец; пота́пыць ’крышаныя ў ваду, малако, квас, боршч кавалачкі хлеба ці сухароў’ (Вешт., Маш.; глус., Янк. Мат.; Сержп., Грам.; ганц., калінк., Мат., Сл. ПЗБ; пін., лун., Сл. Брэс.). Укр. палес. пота́пци ’тс’. Відаць, да ⁺патопец ’тое, што патоплена’ — кавалачкі хлеба топяцца ў вадкасці. Да тапі́ць (тану́ць) (гл.). Канчаткова лексема набыла форму пад уплывам слова (імя) Патап (параўн. іва́нчык ’вантрабянка’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сяге́начы (сеге́ночы) ’гэтай ночу, у гэту ноч’ (Нас., Сержп. Грам.), се́начы, сёначы ’тс’ (рагач., Сл. ПЗБ). Карскі (2–3, 74) форму са слоўніка Насовіча тлумачыць як сее ночи; тады да сей і ноч у Р. скл. адз. л., магчыма, з далейшым сцягваннем у сёначы, сеначы (апошняе, відаць, да прасл. *si nokti), гл.; параўн. больш празрыстае сяе́начы ’тс’, гл. Параўн. таксама сёлета, сёння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
збег (род. збе́гу) м.
1. (действие) сбег, сбега́ние ср.;
2. (состояние) стече́ние ср.;
з. акалі́чнасцей — стече́ние обстоя́тельств;
3. грам. сочета́ние ср.;
з. зы́чных — сочета́ние согла́сных
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыме́тнік м., грам. и́мя прилага́тельное;
○ я́касныя ~кі — ка́чественные прилага́тельные;
адно́сныя ~кі — относи́тельные прилага́тельные;
прынале́жныя ~кі — притяжа́тельные прилага́тельные;
по́ўныя ~кі — по́лные прилага́тельные;
каро́ткія ~кі — кра́ткие прилага́тельные
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
запята́я
1. грам., бакт. ко́ска, -кі ж.;
2. перен., шутл. за́гваздка, -кі ж.;
◊
вот тут-то тебе́ и запята́я во́сь тут табе́ і за́гваздка.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мужско́й мужчы́нскі;
мужско́й род грам. мужчы́нскі род;
мужско́й пол а) биол. мужчы́нскі пол; б) собир., прост. мужчы́ны, род. мужчы́н;
мужска́я ри́фма поэт. мужчы́нская ры́фма.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
подчини́ть сов.
1. (покорить) пакары́ць;
2. (поставить в зависимость) падпара́дкаваць;
3. (поставить под непосредственное руководство — по службе, работе) паднача́ліць;
4. грам. падпара́дкаваць; см. подчиня́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)