Сту́жны ‘халодны, дажджлівы’ (ТС). Да стужа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
містра́ль, ‑ю, м.
Халодны і моцны паўночна-заходні вецер, які дзьме асабліва зімой на міжземнаморскім ўзбярэжжы Францыі.
[Фр. mistral, ад лац. magistralis — кіруючы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прадве́сне, ‑я, н.
Час, які папярэднічае вясне. Было прадвесне — сакавік, але дзень па-зімоваму халодны, хмурны. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зрудзе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Зрабіцца рудым; парудзець. [Раман] сціскае ў руцэ халодны кашалёк. Вынасілася скура, зрудзела, працерлася. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прахало́дны, ‑ая, ‑ае.
Умерана халодны, асвяжальны. І вецер б’е ў твар — прахалодны, чысты і духмяны, як віно. Гамолка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́ўнач¹, -ы, ж.
1. Адзін з чатырох напрамкаў свету, супрацьлеглы поўдню, у бок якога накіравана намагнічаная стрэлка компаса.
З поўначы дзьмуў халодны вецер.
2. Мясцовасць, што ляжыць у гэтым напрамку.
На поўначы Беларусі.
3. Мясцовасць з халодным, суровым кліматам.
Расліннасць поўначы.
|| прым. паўно́чны, -ая, -ае.
Паўночнае ззянне (палярнае).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ёдкі, ‑ая, ‑ае.
Абл. Халодны і вільготны; золкі. Вецер дзьмуў едкі, вадзяністы. Чыгрынаў. Ноч была месячная і ёдкая. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сі́вер ‘халодны паўночны пранізлівы вецер’ (ТСБМ, Ласт., Касп., Др.-Падб., Байк. і Некр., Сцяшк.; віц., Нар. словатв., Сержп., Ян.), сі́верка ‘намаразь’ (Ян.), ‘халодны вецер’ (Пятк. 2), сі́верны ‘халодны, сцюдзёны’ (ТСБМ, мін., Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.), сі́вярнік ‘вецер з поўначы’ (Сцяшк. Сл.), сі́вераць ‘рабіцца шурпатым, асмуглым, грубець ад ветру, холаду (звычайна пра скуру на твары, руках і пад.)’ (ТСБМ), сівярэ́ць ‘халадаць’ (Сцяшк. Сл.). Укр. сі́вер ‘холад; халодны пранізлівы вецер’, рус. арх. си́вер ‘паўночны вецер’. Тлумачыцца з север (сѣверу), дзе и з ѣ (Фасмер, 3, 616), аб умовах гэтага пераходу гл. Карскі, 1, 216. Параўн. се́вер (siévir) ‘сухі сцюдзёны вецер’ (Варл.), семантычна больш ранняя форма, гл. ЭССЯ, 8, 192.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аскле́лы, ‑ая, ‑ае.
Халодны, застылы, скарчанелы. З дрэў капала халодная раса, і стаялі яны панурыя і асклелыя, маўклівыя і непрывабныя. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узго́рачак, ‑чка, м.
Памянш.-ласк. да узгорак. Па лісці бручкі, у якой мы заляглі перад узгорачкам, аднастайна бубніць халодны дождж. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)