пахва́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які выражае пахвалу, адабрэнне. Пахвальная грамата. □ Пахвальныя словы пачулі мы і пра заатэхніка Антона Каляду. Бялевіч.
2. Які заслугоўвае пахвалы, адабрэння. Пахвальны ўчынак. Пахвальнае імкненне. Пахвальная рыса.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Му́жнасць ’рыса характару, у якой спалучаюцца храбрасць, рашучасць, вытрымка’ (ТСБМ), укр. му́жність ’тс’. Ст.-бел. мужность ’тс’. Уласна ст.-бел. (Анічэнка, Праблемы філал., 10). Да муж > му́жны (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лі́нія, -і, мн. -і, -ній, ж.
1. Рыса на плоскасці, паверхні або ў прасторы.
Прамая л.
Ломаная л.
2. Рыса, якая вызначае кірунак, мяжу, узровень чаго-н.
Берагавая л.
Л. гарызонту.
3. Размяшчэнне чаго-н. у адзін рад.
Л. ўмацавання.
4. Шлях (чыгуначны, водны і інш.) зносін, напрамак якіх-н. перадач.
Паветраная л.
Трамвайная л.
Тэлеграфная л.
5. Паслядоўны рад продкаў, нашчадкаў, аб’яднаных кроўнымі сувязямі.
Л. роду.
6. перан. Напрамак, спосаб дзеянняў, думак, поглядаў.
Л. паводзін.
7. перан. Галіна якой-н. дзейнасці.
Працаваць па грамадскай лініі.
8. Старая руская мера даўжыні, роўная 1/10 цалі.
◊
Весці (гнуць) сваю лінію (разм.) — дамагацца свайго.
Ісці па лініі найменшага супраціўлення — выбіраць найбольш лёгкі спосаб дзеянняў, ухіляючыся ад цяжкасцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
характе́рный характэ́рны;
характе́рное лицо́ характэ́рны твар;
характе́рная черта́ характэ́рная ры́са;
характе́рный для се́вера кли́мат характэ́рны для по́ўначы клі́мат.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
распе́ў, ‑спеву, м.
Працяжны напеў, мелодыя як характэрная рыса спеву. // Напеўнае вымаўленне (гаворка, чытанне). [Багдановіч] — чытае — глухім, нізкім распевам аб тых, хто ў цяжкі час выракся Айчыны, аб тых, што забылі, як можна пакутаваць за яе. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Скрыпт ‘рукапіс, манускрыпт’ (Гарэц., Др.-Падб.), ст.-бел. скриптъ ‘ліст, пісьмо’ (Ст.-бел. лексікон). Запазычанне з польск. skrypt ‘афіцыйная папера, дакумент; вэксаль’; або непасрэдна з лац. scriptum ‘лінія, рыса; пісьмовае сачыненне, тэкст’ (Варш. сл., 6, 183).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыме́та, -ы, ДМ -ме́це, мн. -ы, -ме́т і прыкме́та, -ы, ДМ -ме́це, мн. -ы, -ме́т, ж.
1. Адметная рыса, па якой можна пазнаць каго-, што-н.
Асобыя прыметы (прыкметы).
Прыметы (прыкметы) восені.
2. У народных уяўленнях: прадвесце чаго-н.
Дрэнная п.
◊
На прымеце (прыкмеце) быць у каго (разм.) — пра таго, хто (што) з’яўляецца прадметам чыёй-н. увагі, цікавасці і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бар’е́р, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Перагародка, якая ставіцца як перашкода на бегавой дарожцы, арэне цырка і інш.
2. Наогул перашкода для чаго-н.
Супрацьапоўзневы б.
3. Рыса перад кожным з удзельнікаў дуэлі, якую яны не павінны пераступаць пры стральбе (уст.).
4. перан. Тое, што перашкаджае ажыццяўленню чаго-н., затрымлівае развіццё адпаведнай дзейнасці.
Гукавы б.
|| прым. бар’е́рны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Рыска ’сібірская кошка дымчатага колеру’ (Нас. Доп.), ры́скі ’трохколерны кот’ (Сцяшк. Сл.), ст.-бел. рысоватый ’буры’ (XVII ст.), польск. rysawy, ryszawy ’рудаваты’. Ад ры́са (гл.) з-за характэрнай паласатай афарбоўкі ката, параўн. славац. rysý, rysavý ’стракаты’.
Ры́ска ’зямельны ўчастак у 510 сотак’ (Выг.). Ад рэ́заць ’наразаць зямлю’. Гл. рэ́зка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
усёпаглына́льны, ‑ая, ‑ае.
Які ахоплівае ўсю істоту, выцясняючы ўсе іншыя пачуцці, думкі і пад. Калі ў ..сэрцы [Тані] і было пачуццё, падобнае на каханне, дык яно не было такім моцным, усёпаглынальным, якое перапаўняе істоту чалавека, засланяючы сабой усё іншае. Машара. Усёпаглынальная дабрата — вызначальная рыса натуры дзядзькі Антося. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)