альхо́вы, ‑ая, ‑ае.
Які мае дачыненне да вольхі. Альховыя дровы. Альховы ліст. // Зроблены з вольхі. Альховыя начоўкі. □ Хоць альховы, абы новы. Прымаўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гна́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад гнаць.
2. у знач. прым. Адпраўлены сілай; прагнаны. Прыйшоў не званы, ідзі не гнаны. Прымаўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прамяня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак., каго-што.
1. Тое, што і абмяняць.
П. быка на індыка (прымаўка пра абмен дрэннага на яшчэ горшае).
2. Аддаць перавагу каму-, чаму-н.
Не прамяняю самасад ні на якія цыгарэты.
|| незак. праме́ньваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
блат, ‑у, М блаце, м.
Разм. пагард. Знаёмствы, сувязі, якія можна выкарыстаць у асабістых інтарэсах. Блат — зладзеям і жулікам кум, сват і брат. Прымаўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збро́длівы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Шкадлівы, памаўзлівы. Я стаў пастухом, якому даверылі злых збродлівых гусей і чатыры рабыя свінні. Асіпенка. Збродлівай кошцы хвост уцінаюць. Прымаўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад лячыць.
2. у знач. прым. Якога лячылі, які быў пакалечаны. На лечаным кані далёка не заедзеш. Прымаўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
і², часц.
1. Ужыв. для ўзмацнення сэнсу таго слова, перад якім стаіць.
Не магла і падумаць пра гэта.
2. Вылучае наступнае слова; па знач. адпавядае часціцы «нават».
І сцены вушы маюць.
3. Адпавядае па знач. часціцы «таксама».
Будзе і на нашай вуліцы свята (прымаўка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рай, ра́ю, м.
1. Паводле рэлігійнага вучэння: месца, дзе знаходзяць шчаслівае існаванне душы праведнікаў пасля іх смерці.
Рад бы ў р., ды грахі не пускаюць (прымаўка).
2. перан. Наогул пра добрыя жыццёвыя ўмовы; прыгожую мясцовасць.
Тут проста р., а не жыццё.
|| прым. ра́йскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыно́с, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. прыносіць — прынесці.
2. Уст. Тое, што прыносіцца ў выглядзе дару, падарунка. Не любіць з носам, а з прыносам. Прымаўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́раб, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. гл. вырабіць.
2. Якасны бок апрацоўкі чаго-н.
Медная ручка адмысловага вырабу.
3. Спосаб, від вытворчасці прадукцыі.
Ручны в. скур.
Рэчы хатняга вырабу.
4. пераважна мн. Вырабленыя рэчы, прадукт працы.
Металічныя вырабы.
◊
Аўчынка вырабу не варта (прымаўка) — справа, не вартая турбот.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)