Майда́н 1 ’плошча, дзе збіраюцца сходы, адбываюцца кірмашы’, ’вялікі двор або пляц (у маёнтку)’ (ТСБМ, Булг., Сцяшк.; Сл. ПЗБ; палес., Нар. сл., ТС), ’пастаўнік у полі’, ’прыбудоўка да хлява’, ’загарадзь для свіней, цялят перад хлявом’ (бяроз., Шатал., зах.-палес., Нар. сл.; брэсц., ДАБМ, к. 232), ’вялікі ўчастак ворнай зямлі’ (Бір.; нясв., Яшк.; мазыр., З нар. сл.), ’шырокая прастора, вялікае гала’ (стол., Яшк.; іван., усх.-палес., Нар. сл.), ’смалакурня, месца, дзе былі прамысловыя збудаванні лясных або рыбных промыслаў, дзе выганялі дзёгаць, выпальвалі кавальскі вугаль’, ’яма, дзе гналі смалу’, ’яма для дзёгцю’ (Бяльк., Маш.; стол., бых., Рам. 3; слаўг., Яшк., Растарг.; гродз., мін., Яшк.; Сл. ПЗБ). Укр. майда́н ’плошча’, ’лясная паляна’; ’смалакурня’, рус. майда́н ’плошча, месца сходак’, ст.-рус. маидан ’базарная плошча’, польск. majdan ’плошча ў лагеры для кірмашоў і нарад, акружаны палаткамі’, ’базар’, ’смалакурня’. Бел. лексема запазычана хутчэй за ўсё праз укр. мову з крым.-тат. mäidan, тур. meydan, якія паходзяць з араб. majdān (Фасмер, 2, 559; Радлаў, 4, 1990, 2069; Бернекер, 2, 6; Брукнер, 318).

Майда́н 2 ’зарослы хмызняком роў’ (Бяльк.), рус. майда́н ’прасека ў лесе на высокім месцы’ складаюць адзін арэал. Да майда́н 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

каланча́, ‑ы, ж.

Дазорная вышка пажарнай часці. Пажарная каланча. □ — Да вайны пажарная была на плошчы. Не толькі з каланчы, але і з вокнаў другога паверха, дзе змяшчалася дзяжурка, плошча была як на далоні. Шамякін.

[Цюрк. калача з араб.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нагрэ́ў, ‑грэву, м.

1. Дзеянне паводле дзеясл. нагрэць (у 1, 2 знач.) і стан паводле знач. дзеясл. нагрэцца.

2. Ступень, да якой што-н нагрэта.

3. Спец. Плошча, паверхня, якую награваюць. Нагрэў паравоза катла.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прывакза́льны, ‑ая, ‑ае.

Які знаходзіцца каля вакзала. Прывакзальная плошча. □ Да прыходу цягніка было яшчэ з паўгадзіны, і дзяўчаты сядзелі ў прывакзальным скверыку. Васілевіч. На месцы колішніх прывакзальных драўляных дамкоў і хат быў заліты асфальтам пляц. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

улі́к, -у, м.

1. Устанаўленне наяўнасці, колькасці чаго-н. шляхам падлікаў.

У. тавараў.

Магазін зачынены на ў.

Бухгалтарскі ў.

2. Рэгістрацыя з занясеннем у спісы асоб, якія знаходзяцца дзе-н.

Браць на ў.

Стаць на ў.

Зняцца з уліку.

Ваенны ў.

3. Прыняцце пад увагу чаго-н.

Пры ўліку ўсіх абставін.

|| прым. уліко́вы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Уліковая дакументацыя.

Уліковая плошча.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рынг, ‑а, м.

Абгароджаная канатам плошча для спаборніцтваў па боксу. Вось і зараз Вараціла ішоў з гарадскога парку, дзе проста на траве, пад старымі ліпамі быў рынг. Карпюк. Незвычайную сабранасць адчувае баксёр перад выхадам на рынг. «Беларусь».

[Англ. ring.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сабо́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да сабору (у 1, 2 знач.). Саборная пастанова. Саборныя ўрачыстасці.

2. Які мае адносіны да сабора, належыць сабору (у 3 знач.). Саборная маёмасць. Саборная плошча. // Які адбываецца ў саборы. Саборнае служэнне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

база́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да базару. Базарная плошча. Базарны дзень.

2. Разм. Непрыстойны, грубы. Базарная размова. Базарная лаянка. // Блізкі да выдумак, плётак. Базарныя чуткі.

•••

Базарная баба гл. баба ​1.

Грош цана (у базарны дзень) гл. цана.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

майда́н, ‑а, м.

1. Плошча, дзе збіраюцца сходы, адбываюцца базары (у паўднёвых абласцях РСФСР). Позна ўвечары на майдане, дзе збіраліся на сходы і гульні, ясна гарэлі вогнішчы. Самуйлёнак.

2. У археалогіі — асобы від курганоў, старажытных магіл, звычайна раскапаных зверху.

[З араб. majdān, mainān.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ры́начны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да рынку (у 1 знач.), прызначаны для яго, уласцівы яму. Рыначная плошча. Рыначная цана. Рыначная мітусня.

2. Які мае адносіны да рынку (у 2 знач.); які вызначаецца попытам і прапановай. Рыначныя адносіны. Рыначныя фонды.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)