горн, ‑а, м.
Медны духавы музычны інструмент для падачы сігналаў. Горн пераліўны Дзяцей будзіць рана. Нядзведскі. Зноў горн наш іграе, На збор заклікае; Хутчэй на лінейку ідзём. Журба.
[Ням. Horn — рог.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ранго́ўт, ‑а, М ‑гоўце, м.
Спец. Сукупнасць драўляных або стальных прыстасаванняў на судне (мачты, рэі і пад.), якія служаць для пастаноўкі і расцягвання парусоў, падымання цяжараў, падачы сігналаў.
[Гал. rondhout.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
балаці́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны і балатава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; зак. і незак., каго-што.
Выбраць (выбіраць) каго-н. галасаваннем шляхам падачы бюлетэняў або ставіць што-н. на галасаванне.
Б. прапанову.
|| наз. балаці́раванне, -я, н. і балатава́нне, -я, н.
|| прым. балаціро́вачны, -ая, -ае.
Б. бюлетэнь.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
будзі́льнік, ‑а, м.
Гадзіннік са спецыяльным заводам для падачы званка ў патрэбны час. Несцяровіч вярнуўся ў пакой. .. Павесіў трубку, навёў будзільнік на сем гадзін раніцы і кінуўся ў пасцель. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэ́я, ‑і, ж.
Рухомы папярочны круглы брус на мачце, які служыць для прывязвання да яго паруса на парусным судне і для падачы сігналаў, устаноўкі антэн на судне з механічным рухавіком.
[Ад гал. raa.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыла́дка, ‑і, ДМ ‑дцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прыладзіць (у 1–3 знач.).
2. Спец. Падрыхтоўчы працэс перад друкаваннем, які заключаецца ва ўстаноўцы формы, рэгуліроўцы ціску і падачы фарбы на форму.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
семафо́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да семафора (у 1 знач.). Семафорныя агні.
2. Які служыць для падачы сігналу семафорам (у 2 знач.); звязаны з выкарыстаннем семафора (у 2 знач.). Семафорны флажок. Семафорная азбука.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кі́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
1. Эластычная трубка — частка органаў стрававання ў чалавека, жывёлін.
Тонкая к.
2. Гумавая або брызентавая трубка для падачы вады (разм.).
Пажарная к.
◊
Кішка тонка (тонкая) у каго (разм.) — не хапае сіл, сродкаў і пад., каб зрабіць што-н.
Кішкі марш іграюць (разм., жарт.) — пра моцнае адчуванне голаду.
|| прым. кі́шачны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рука́ў, -кава́, мн. -кавы́, -каво́ў, м.
1. Частка адзення, якая пакрывае руку.
Доўгія рукавы (да кісці). Кароткія рукавы (якія закрываюць плячо).
2. Адгалінаванне ад галоўнага рэчышча ракі.
Р.
Нёмана.
3. Шланг для падачы вадкасцей або сыпучых цел, газаў.
Пажарны р.
Р. млына.
Усмоктвальны р.
|| памянш. рука́ўчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).
|| прым. рука́ўны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Сірэ́на ‘гукавы сігнал; прыстасаванне для падачы гукавых сігналаў’ (ТСБМ), сырэ́на ‘тс’ (Некр. і Байк.). Запазычана з франц. sirène ‘тс’, што выводзіцца з лац. Sīrēn(a) ‘казачная істота’ < грэч. Σειρήν ‘міфічны персанаж, што сваімі спевамі заманьваў мараходаў’, не выключана сувязь з лац. sȳrinx ‘дудка, чараціна’. Беларускае слова трапіла праз рускую і польскую мовы, гл. адпаведна рус. сирена, польск. syrena (Фасмер, 3, 626; ЕСУМ, 5, 241).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)