мыслява́ць

‘разважаць над чым-небудзь’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. мыслю́ю мыслю́ем
2-я ас. мыслю́еш мыслю́еце
3-я ас. мыслю́е мыслю́юць
Прошлы час
м. мыслява́ў мыслява́лі
ж. мыслява́ла
н. мыслява́ла
Загадны лад
2-я ас. мыслю́й мыслю́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час мыслю́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

панава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; незак.

1. Мець уладу над кім-, чым-н., мець перавагу перад кім-, чым-н. або дзе-н.

П. у паветры.

П. на моры.

2. Мець пераважнае распаўсюджанне.

Там панавала менавіта гэта думка.

3. Ахопліваць, напаўняць сабой усё.

У лесе панавала цішыня.

4. над чым. Узвышацца, узнімацца над чым-н.

Узвышша пануе над наваколлем.

5. Жыць у раскошы (разм.).

Завёў сабе добрую гаспадарку і пануе.

|| наз. панава́нне, -я, н. (да 1—3 і 5 знач.).

Фашысцкія захопнікі імкнуліся да панавання над светам.

П. ў паветры.

Палітычнае п.

П. чалавека над прыродай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гегемані́зм, -у, м. (кніжн.).

Палітыка, заснаваная на імкненні да панавання над усім светам, над іншымі краінамі і народамі.

|| прым. гегемані́сцкі, -ая, -ае.

Г. курс.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нагну́цца, -гну́ся, -гне́шся, -гне́цца; -гнёмся, -гняце́ся, -гну́цца; -гні́ся; зак.

Нахіліцца над кім-, чым-н.

Н. над дзіцем.

Галіна нагнулася.

|| незак. нагіна́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зжа́ліцца, -люся, -лішся, -ліцца; -лься; зак., над кім-чым.

Праявіўшы, адчуўшы жаласць, зрабіць што-н. патрэбнае, прыемнае для каго-, чаго-н., злітавацца.

З. над небаракам.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наздзе́кавацца (з каго, чаго) сов. поиздева́ться (над кем, чем), наглуми́ться (над кем, чем); надруга́ться (над кем, чем);

хо́піць, ~валіся з яго́ — хва́тит, поиздева́лись (наглуми́лись) над ним

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

аксці́ць

‘хрысціць каго-небудзь, рабіць знак крыжа над кім-небудзь, чым-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. акшчу́ аксці́м
2-я ас. аксці́ш аксціце́
3-я ас. аксці́ць аксця́ць
Прошлы час
м. аксці́ў аксці́лі
ж. аксці́ла
н. аксці́ла
Загадны лад
2-я ас. аксці́ аксці́це

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

прыста́йваць

‘стаяць над тым, хто працуе; настойваць на чым-небудзь’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. прыста́йваю прыста́йваем
2-я ас. прыста́йваеш прыста́йваеце
3-я ас. прыста́йвае прыста́йваюць
Прошлы час
м. прыста́йваў прыста́йвалі
ж. прыста́йвала
н. прыста́йвала
Загадны лад
2-я ас. прыста́йвай прыста́йвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час прыста́йваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

надбро́ўны, -ая, -ае.

Які знаходзіцца над брывамі.

Надброўныя дугі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

надны́рачны, -ая, -ае.

Які знаходзіцца над верхняй часткай нырак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)