навадні́ць, ‑вадню, ‑вадніш, ‑вадніць; зак., што.

Запоўніць вельмі вялікай колькасцю каго‑, чаго‑н. Лагер наваднілі ўзброеныя патрулі, аб’явілі яго на ваенным становішчы. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паадсыла́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Разм. Адаслаць усё, многае або ўсіх, многіх. Паадсылаць пісьмы. Паадсылаць дзяцей у піянерскі лагер. Паадсылаць падводы дамоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спарта́нец, -нца, мн. -нцы, -нцаў, м.

1. Грамадзянін Спарты — дзяржавы ў Старажытнай Грэцыі, жыхары якой вызначаліся вынослівасцю, цярплівасцю, вялі суровы лад жыцця.

Лагер спартанцаў.

2. Чалавек, які задавольваецца самым неабходным, адмаўляецца ад раскошы, вядзе суровы лад жыцця.

|| ж. спарта́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.

|| прым. спарта́нскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Стан 1 ‘фігура, постаць чалавека’, ‘месца стаянкі, часовага пасялення’, ‘войска, адзін з ваюючых бакоў’, ‘саслоў’е, сацыяльны слой’, ‘машына ці сістэма машын’, ‘прыстасаванне’, ‘поўны камплект, набор чаго-небудзь (стан калёс)’, ‘становішча’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Байк. і Некр., Касп., Сл. ПЗБ, Варл.), ‘талія’ (Ласт., Байк. і Некр., Касп., ТС), ‘вымераны кавалак палатна на сарочку’ (Касп.), ‘верхняя частка кашулі, сукенкі’ (Ян.), ‘фігура, постаць’ (Федар. 4), ‘сямейнае або грамадскае становішча’ (Варл.), ‘такарны станок’ (Нік., Оч.), ‘стаянка, шалаш’ (ТС), ст.-бел. станъ ‘фігура’ (Альтбаўэр), ‘адміністрацыйная адзінка’, ‘саслоўе’, ‘становішча’, ‘шлюб’, ‘ваенны лагер’ (Сташайтэне, Абстр. лекс., 71–72). Параўн. укр. стан ‘тулава; становішча, стан’, рус. стан ‘лагер, месца стаянкі’, ‘тулава, постаць чалавека’, рус.-ц.-слав. станъ ‘лагер, стаянка’, польск. stan ‘становішча, знаходжанне; чын; штат; талія’, в.-луж., н.-луж. stan ‘палатка’, чэш., славац. stan ‘шацёр, палатка’, серб.-харв. ста̑н ‘жыллё; стаў (ткацкі)’, ‘стаўка (у войску)’, славен. stȃn ‘жыллё; будова; загон; тулава; становішча’, балг., макед. стан ‘лагер; загон; постаць’, ст.-слав. станъ ‘лагер, стан’. Прасл. *stanъ ‘стан, становішча; месца знаходжання, стаянка’ — дэрыват з суф. ‑nъ ад прасл. *stati ‘стаць’ (Слаўскі, SP, 1, 115; Махэк₂, 574; Шустар-Шэўц, 1354; Борысь, 574). Роднасныя: літ. stónas ‘становішча’ (Фасмер, 3, 745: ставіць пытанне аб запазычанні з славянскага), ст.-інд. sthā́nam ‘месца; месца знаходжання’, грэч. δύστηνος; ‘той, хто знаходзіцца ў благім становішчы’, ст.-в.-ням. stân, stèn ‘стаяць’. Параўн. яшчэ асец. astœw ‘паясніца, талія’. Гл. Фасмер, 3, 745, з літ-рай; гл. яшчэ Шустар-Шэўц, 1354; ЕСУМ, 5, 394–395.

Стан 2 ‘сузор’е Млечны шлях’ (Ласт., Стан.). Да стан 1 са значэннем ‘войска, вайсковы лагер’, параўн. “Млечную дарогу называюць Вайсковым Станам” (Спадчына, 1990, 4, 41).

Стан 3 ‘стан (дзеяслова)’ (ТСБМ, Гарэц., Байк. і Некр.). Відаць, самастойнае ўтварэнне на базе стан 1 ‘становішча’, параўн. рус. залог ‘тс’, польск. strona ‘тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

тура́, ‑ы, ж.

Разм. Шахматная фігура, якая мае форму вежы; ладдзя ​2. Каля каробкі пажарнага дэпо з вежаю, што нагадвала шахматную туру, размясціўся цэлы партызанскі лагер. Карпаў.

[Фр. tour ад лац. turris — вежа.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дасту́пны, -ая, -ае.

1. Такі, да якога можна прайсці, праехаць.

Лагер размясціўся ў даступным месцы.

2. Адкрыты для зроку.

Д. для назірання.

3. Які падыходзіць для ўсіх або многіх.

Даступныя цэны.

4. Лёгкі для разумення.

Даступная форма выкладання думак.

5. Які выклікае прыхільнасць да сябе.

Гэта быў д. просты чалавек.

|| наз. дасту́пнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мазу́рык, ‑а, м.

Разм. Злодзей, махляр, ашуканец. Юрый маўчаў. У ім закіпала злосць. Гэты мазурык [Плішчынскі], які перад вайной трапіў у лагер за дробную кражу, хоча выставіць сябе яго выратавальнікам. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стан², -а і -у, мн. -ы, -аў, м.

1. -а. Лагер, месца стаянкі.

Рыбацкі с.

2. -у. Войска, адзін з ваюючых бакоў.

Варожы с.

3. -а. гіст. У царскай Расіі: адміністрацыйна-паліцэйскае падраздзяленне павета.

4. -у. Саслоўе, сацыяльны слой (разм.).

Выбіраўся магістрат з вышэйшых станаў.

|| прым. станавы́, -а́я, -о́е (да 3 знач.).

С. прыстаў (начальнік паліцэйскага ўчастка).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зі́мні, ‑яя, ‑яе.

Тое, што і зімовы. Зімні вечар. Зімняе адзенне. □ Сціхлі песні зімняй буры. Колас. — [Партызаны] цяпер за гарэлымі балотамі, на Ласіным востраве. Там у іх — зімні лагер, — адказала дзяўчына. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

умацава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад умацаваць.

2. у знач. прым. Прызначаны для абароны, заняты абарончымі збудаваннямі. Умацаваны раён. Умацаваная паласа. Умацаваны лагер. □ Па цячэнню рэк мы бачым умацаваныя паселішчы. В. Вольскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)