цыклатро́н, ‑а, м.
Устаноўка для паскарэння руху зараджаных часцінак, якая дазваляе праводзіць ядзерныя даследаванні. Усё ўразіла іх [юнакоў] тады. І сам горад, і круглая крэпасць сінхрафазатрона, і цыклатрон. Караткевіч.
[Ад грэч. kýklos — круг і (элек)трон.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
да́та, -ы, ДМ да́це, мн. -ы, дат, ж.
1. Дакладны каляндарны час якой-н. падзеі.
Гістарычныя даты.
Круглая д. (аб юбілеі, дні нараджэння і пад., якія падлічваюцца дзесяцігоддзямі).
2. Памета, якая паказвае час (год, месяц, дзень) напісання дакумента, пісьма, твора і пад.
Пісьмо без даты.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кош, каша́, мн. кашы́, кашо́ў, м.
1. Сплеценая з лазы, карэння і пад. круглая пасудзіна ў выглядзе кашолкі для складання і пераноскі чаго-н.
Сплесці к.
Насыпаць к. бульбы.
К. грыбоў.
2. Скрыня ў млыне пад жорнамі, у якую засыпаюць збожжа для памолу.
|| прым. кашо́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прасві́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак і про́свіра, -ы, мн. про́свіры, -вір, ж.
Маленькая круглая прэсная булачка белага колеру, якая выкарыстоўваецца ў некаторых абрадах праваслаўнага набажэнства.
|| памянш. про́свірка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
|| прым. прасві́рны, -ая, -ае і про́свірны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бабы́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лек; ж.
Разм. Тое, што і бабылька. Бабка Параска была круглая бабылка, не мела ні мужа, ні сям’і і называла сябе «самасейкаю». Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
руле́т, -у, М -ле́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Ежа з сечанага мяса ці бульбы з якой-н. начынкай, запечаная ў выглядзе батона, а таксама кандытарскі выраб з начынкай.
Мясны р.
Р. з макам.
2. Кумпяк, з якога вынята костка і якому нададзена круглая форма.
|| прым. руле́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мане́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
1. Паходная металічная пляшка з накрыўкай або біклажка для віна ці вады. // Накрыўка ад гэтай пляшкі ў выглядзе шклянкі.
2. Разм. Круглая бляшанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цюбеце́йка, ‑і, ДМ ‑цейцы; Р мн. ‑цеек; ж.
Круглая ці вастраверхая шапачка з вышыванымі або тканымі ўзорамі. Ахметка ссунуў на патыліцу цюбецейку і зірнуў на Люсю і Валю хітрушчымі вачыма. Даніленка.
[Цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кружо́к, ‑жка, м.
1. Памянш. да круг (у 1, 2 і 3 знач.). Сесці ў кружок. Нарысаваць кружок.
2. Круглая драўляная падстаўка пад скавараду. На драўляны прамаслены кружок паставіла [маці] патэльню з яечняй. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рыто́нда, рыто́н ’ратонда’ (воран., трак., ігн., Сл. ПЗБ), рыто́рда ’накідка з воўны’ (Сл. Гродз.). З італ. rotonda ’круглая’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)