інкарпара́цыя, ‑і, ж.

1. Кніжн. Далучэнне, уключэнне ў свой склад чаго‑н. Інкарпарацыя новых абласцей.

2. У юрыспрудэнцыі — сістэматызацыя выдадзеных у розны час законаў у алфавітным, храналагічным парадку ці па асобных галінах права без унясення змен у іх змест. Інкарпарацыя дзеючых законаў БССР.

3. У лінгвістыцы — спосаб сінтаксічнай сувязі паміж словамі, пры якім галоўны член словазлучэння зліваецца з залежнымі членамі ў фанетыка-марфалагічны комплекс, аналагічны слову.

[Лац. incorporatio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

барвя́нец, ‑нцу, м.

Густа-чырвоны, пурпуровы колер. Тыя дрэвы, што засталіся, змянілі свой зялёны ўбор на барвянец і золата, дэманструючы гэтым непарушнасць законаў жыцця і смерці. Мікуліч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пракуро́р ’асоба, якая ажыццяўляе нагляд за дакладным выкананнем законаў; дзяржаўны абвінаваўца ў судовым працэсе’ (ТСБМ). Праз рус. прокурор ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 78) з франц. procureur ад лац. procurare ’клапаціцца’ або ад лац. procuro‑ ’наглядаю’. Запазычанне XIX ст. (Гіст. мовы, 237).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

заканаме́рны, ‑ая, ‑ае.

Які выцякае з аб’ектыўных законаў; невыпадковы, прычынна абумоўлены. Заканамерная з’ява. □ Камунізм — не выдумка летуценнікаў, а заканамерны вынік грамадскай гісторыі, падрыхтаваны ўсім ходам развіцця капіталізму. Лушчыцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прагматы́зм, -у, м.

1. Плынь у філасофіі, якая адмаўляе неабходнасць пазнання аб’ектыўных законаў рэчаіснасці і прызнае ісцінай толькі тое, што дае практычна карысныя вынікі.

2. У гістарычнай навуцы: кірунак, які абмяжоўваецца апісаннем падзей у іх знешняй сувязі і паслядоўнасці без раскрыцця заканамернасцей іх развіцця.

|| прым. прагматы́чны, -ая,-ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зако́ннасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць законнага; адпаведнасць закону (у 1 знач.). Законнасць пастановы. Законнасць патрабаванняў.

2. Няўхільнае выкананне законаў усімі дзяржаўнымі органамі, грамадскімі арганізацыямі, службовымі асобамі і грамадзянамі. Сацыялістычная законнасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Па́тыркы, патэркі ’пацеркі’ (драг., лін., Сл. ПЗБ). Праз польск. pacierki з лац. pater (у выразе Pater noster ’Ойча наш’). Пасля адчытання малітвы адкладвалася адна пацерка з цэлай нізкі пацерак, якую вернік трымаў у руках. Гл. пацеркі. Цвёрдае ‑г‑ другаснае: выраўноўванне паводле законаў ц.-палескай фанетыкі (4’ > г).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

улажэ́нне, ‑я, н.

1. Дадатковая рэч (звычайна каштоўная), уложаная ўнутр чаго‑н. Бандэроль без недазволеных улажэнняў. Пакет з улажэннем.

2. Уст. Звод, збор законаў, пастаноў. Улажэнне аб пакараннях. Саборнае ўлажэнне 1649 года.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заканада́ўства, ‑а, н.

1. Укладанне і выданне законаў. Пытанні заканадаўства.

2. Сукупнасць прававых норм, якія рэгулююць грамадскія адносіны ў цэлым або якую‑н. адну галіну грамадскіх адносін. Савецкае заканадаўства. Працоўнае заканадаўства. Фінансавае заканадаўства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нігілі́зм, ‑у, м.

1. Адмаўленне грамадскіх каштоўнасцей, норм, прынцыпаў маралі, законаў; скептыцызм.

2. Напрамак у асяроддзі рускай разначыннай інтэлігенцыі 60‑х гг. XIX ст., прыхільнікі якога адмоўна ставіліся да буржуазна-дваранскіх традыцый і прыгонніцтва.

[Ад лац. nihil — нішто.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)