хво́ры, -ая, -ае.
1. Які хварэе на якую-н. хваробу.
Х. дзед.
Хворае дзіця.
2. Пашкоджаны хваробай (пра цела і яго часткі).
Хворае сэрца.
Хворыя ногі.
3. Які сведчыць аб хваравітым стане, аб хваробе.
Х. выгляд.
4. Ненатуральны, празмерны, ненармальны.
Хворае ўяўленне.
5. у знач. наз. хво́ры, -ага, м., хво́рая, -ай, ж., мн. хво́рыя, -ых. Чалавек, які хварэе (у 1 знач.).
Прыём хворых.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́верты, ‑аў; адз. выверт, ‑у, М ‑рце, м.
Разм. Тое, што і выкрутасы. Дзед на вяселлі не мог нагуляцца, з выкрутам, з вывертам пайшоў дзед валь[с]а. Зарыцкі. [Пралыгін:] Адам Іванавіч, кажы... Без вывертаў, а проста. Клімковіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
белабаро́ды, ‑ая, ‑ае.
З белай барадой. Ходзіць дзед белабароды Полем, лесам, пералескам. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскура́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.
Разм. Пачаць надта куражыцца. Раскуражыўся дзед. // Расхрабрыцца, асмялець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
на́глы, ‑ая, ‑ае.
Абл. Раптоўны. Дзед зразу асеў і зажмурыў вочы, чакаючы наглай смерці. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няду́жыцца, ‑жыцца; безас. незак.
Нездаровіцца. Калі часамі Уладзіку нядужылася, дзед накрываў яго нанач сваёю бравэркаю. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дава́ць, даю́, дае́ш, дае́; даём, даяце́, даю́ць; незак.
1. гл. даць.
2. у знач. часц. дава́й(це). У спалучэнні з інф. незак. ці 1 ас. мн. буд. азначае прапанову, запрашэнне зрабіць што-н. разам, сумесна (разм.).
Давай бегаць.
Давайце паснедаем.
3. у знач. часц. дава́й. У спалучэнні з інф. незак. служыць для выражэння энергічнага пачатку дзеяння.
Раззлаваўся дзед, адперазаў папружку і давай гнаць падшыванцаў з саду.
Прыбег і д. крычаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кле́нічы, ‑аў; адз. няма.
Абл. Праклёны, кляцьба. Дзед кляў лысага чыноўніка ўсімі кленічамі, якія толькі ведаў. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пе́сікі ’драўляныя клінкі, якімі плытагоны замацоўвалі бярвенні’ (гродз., Нар. сл.; Скарбы). З польск. piesek першапачаткова ’сабачка’; пераноснае для называння розных дэталяў і прыстасаванняў: ’дзед (кавалак бервяна), які падпірае крокву’, ’жалезная акоўка драўлянай буксы’, ’жалезны прэнт, які трымае своеасаблівы хамут у пярэдніх коней’, ’заверліч у пярэднім навоі’ і пад., параўн. сучкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
куха́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.
Гатаваць стравы; быць кухарам, кухаркай. Нядаўна, як хварэла маці, дзед сам кухарыў. Рылько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)