булава́ ж.
1. в разн. знач. булава́; (старинное оружие — ещё) па́лица;
2. перен., бран. балда́ м. и ж., чурба́н м.;
◊ і да ~вы́ трэ́ба галава́ — посл. голова́ во вся́ком де́ле нужна́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
куры́ны кури́ный;
○ ~ная слепата́ — а) бот. лю́тик е́дкий, куросле́п, кури́ная слепота́; б) мед., разг. кури́ная слепота́;
◊ ~ная па́мяць — кури́ная па́мять;
ха́тка на ~ных но́жках — избу́шка на ку́рьих но́жках;
~ная галава́ — кури́ная голова́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
свіне́ц, -нцу́ м., прям., перен. свине́ц;
распла́ўлены с. — распла́вленный свине́ц;
сустрэ́ць во́рага ~цо́м — встре́тить врага́ свинцо́м;
◊ галава́ (ру́кі́, но́гі) як ~цо́м налі́та (налі́ты) — голова́ (ру́ки, но́ги) как (сло́вно, бу́дто) свинцо́м налита́ (нали́ты)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кружы́цца несов., в разн. знач. кружи́ться;
па́ры ~жы́ліся ў ва́льсе — па́ры кружи́лись в ва́льсе;
самалёт ~жы́ўся над ле́сам — самолёт кружи́лся над ле́сом;
у паве́тры кру́жацца сняжы́нкі — в воздухе кру́жатся снежи́нки;
◊ галава́ кру́жыцца — голова́ кру́жится
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
неспако́й, -ко́ю м.
1. трево́га ж., беспоко́йство ср.;
яго́ ахапі́ў н. — его́ охвати́ла трево́га (охвати́ло беспоко́йство);
2. (недовольство) броже́ние ср., волне́ние ср.;
◊ за дурно́й галаво́й нага́м н. — посл. дурна́я голова́ нога́м поко́я не даёт
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
боле́тьII несов. (об ощущении боли) бале́ць;
у него́ боли́т голова́ у яго́ балі́ць галава́;
◊
душа́ боли́т душа́ балі́ць;
что у кого́ боли́т, тот про то и говори́т погов. што каму́ ру́піць, той аб тым і жу́піць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́ткнуцца сов., разг.
1. вы́лезть, вы́лезти, показа́ться; вы́сунуться;
яго́ галава́ ~нулася з-за вугла́ — его́ голова́ показа́лась из-за угла́;
2. перен. вы́лезть;
чаго́ ты ~нуўся? — чего́ ты вы́лез?;
◊ в. з языко́м — су́нуть нос, взболтну́ть некста́ти
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сціх 1 ’супакой, цішыня’ (Барад., Юрч. Вытв.), ’спакой, канец’ (Сцяц. Сл.), стіх ’кароткі адрэзак часу’; у значэнні прысл. стіха́мі ’часамі’: стіхамі мніе голова боліт (беласт., Сл. ПЗБ). Параўн. укр. стих, стиг ’міг’, ’хвілінка, момант’, стих ’урок’ (Шымк. Сл.), рус. стих ’дзіўны стан, блазенства, нечаканы ўчынак’ у выразе стих нашёл, славац. stih ’вольны час, вольная хвіліна’. Няясна з-за разнастайнасці значэнняў. Хутчэй за ўсё, дэвербатыў ад сціхаць (гл.), падобна да міг ад мігаць; развіццё значэння ад ’раптоўная ціша’ да ’нечаканасць’ і ’момант’. У ЕСУМ (5, 414) дапускаюць сувязь з укр. сти́гнути (гл. засцігнуць); вывядзенне слова Зубатым (Studie, 163) з балцкіх моў лічыцца менш верагодным. Праабражэнскі (2, 387) выводзіць рускі выраз са стих ’палоска пры пляценні, радок лыка пры пляценні лапцей’, што, на думку Вінаградава (Этимология–1968, 167), сумніўна; не менш сумніўнай бачыцца і яго прапанова звязаць з грэч. στίχος ’радок у вершы’ (гл. сціх 2) праз стадыю ’замова’. Сюды ж, відаць, і сціш ’цішыня’ (Ласт.).
Сціх 2 ’верш’ (Сл. ПЗБ), сцішо́к ’вершык’ (Бяльк.). Запазычана з рус. стих, стішо́к ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пакло́н, -ну м. покло́н;
зямны́ п. — земно́й покло́н;
ні́зкі п. — ни́зкий покло́н;
біць ~ны — бить покло́ны;
◊ ісці́ з ~нам — идти́ с покло́ном;
галава́ з ~нам, язы́к з прыгаво́ркай — погов. голова́ с покло́ном, язы́к с пригово́ром (с прибау́ткой)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аве́чы ове́чий; бара́ний;
а. лой — бара́ний жир;
~чая шэрсць — ове́чья шерсть;
а. сыр — ове́чий сыр;
◊ ~чая — галава́ бара́нья башка́; ело́вая голова́;
воўк у ~чай шку́ры — волк в ове́чьей шку́ре;
адалью́цца во́ўку ~чыя слёзкі — посл. отолью́тся во́лку ове́чьи слёзки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)