падшэ́рхлы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які падшэрх, падсох. Чорная, з адкідным верхам машына ішла па самай сярэдзіне вуліцы, пакідаючы на падшэрхлай гразі глыбокі след. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ку́льтаўскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да культу (у 2 знач.). Чорнаму ўласцівы глыбокі гістарызм мыслення. Ён вельмі стойка супраціўляўся культаўскім тэндэнцыям у літаратуры. Дзюбайла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
го́ра, -а, н.
1. Глыбокі жаль, смутак.
Захварэць з г.
2. Тое, што і няшчасце.
У мяне вялікае г.
3. Жыццёвыя няўдачы, мукі, нястача.
Г. не знаць.
Цярпець г.
◊
Глынуць гора (разм.) — перажыць многа цяжкасцей.
Заліць гора (разм.) — напіцца з гора.
З горам папалам (разм.) — з вялікай цяжкасцю.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
глыбачэ́нны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Вельмі глыбокі. Дактары і сёстры франтавых шпіталяў, якія ўсяго пабачылі за вайну, глядзелі на вялікую, глыбачэнную рану, .. і толькі галовамі ківалі. Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Паля́к, поляк ’вялікі гаршчок з двума вушкамі на 1–1,5 пуда жыта’ (Вярэн.). Рус. смал. полячишка ’маленькі гаршчок’. Прыставачны дэрыват ад ляк© ’глыбокі гліняны гаршчочак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
права́л, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. гл. праваліцца, праваліць.
2. Месца, якое правалілася, паглыбленне.
Глыбокі п. у гарах.
3. перан. Поўная няўдача ў якой-н. справе.
П. планаў інтэрвентаў.
4. перан. Адсутнасць яснага ўспрымання ўсяго навакольнага (пры некаторых хваробах, ап’яненні).
Правалы памяці.
|| прым. права́льны, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
салі́дны, -ая, -ае.
1. Трывалы, надзейны, добра зроблены.
Салідная пабудова.
2. Грунтоўны, важны, глыбокі, сур’ёзны, прадстаўнічы.
Салідная фігура.
Салідная ўстанова.
Салідная адукацыя.
3. Пра ўзрост: не малады, сталы.
Жанчына саліднага ўзросту.
4. Значны па велічыні, памеры, сіле і пад.
Салідныя грошы.
5. Мажны, поўны (пра чалавека).
Саліднай камплекцыі.
|| наз. салі́днасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
крывава́ты, ‑ая, ‑ае.
Злёгку пакрыўлены, крывы. Крываватае дрэва. □ Сухарэўскі падняўся на крываватыя ногі, доўга стаяў, пазіраючы з-пад рукі на шырокія палеткі жыта. Асіпенка. Пазок быў глыбокі і крываваты — дужкай. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ві́рны ’хвалісты, ветраны’; ’глыбокі, небяспечны’ (Нас.); ’вірысты’ (КТС). Сюды ж вірна ’неспакойна’ (Нас.), чэш. vírný ’хуткі, раптоўны’; ’вірлівы, вірысты’, славац. vírný (паэт.) ’вірлівы, вірысты’. Утворана ад вір 1 і суф. ‑н‑ы (< ьnъ‑).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Траншэ́я ’выкапаны глыбокі роў для абароны’ (ТСБМ, Некр. і Байк.). Праз рус. транше́я ’тс’ з франц. tranchée ’роў, траншэя для закладкі фундамента, катлаван’, ’траншэя’ < trancher ’рэзаць, адсякаць’ (Фасмер, 4, 94; Чарных, 2, 258; Даза, 759; ЕСУМ, 5, 621).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)