тушава́ць 1, ‑шую, ‑шуеш, ‑шуе; незак., што.
Наносіць цені на малюнак, пакрываць тушоўкай. Тушаваць чарцёж.
тушава́ць 2, ‑шую, ‑шуеш, ‑шуе; незак.
Выпадкова дакранацца да більярднага шара, рабіць туш 3.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ненаро́кам ’незнарок; жартам’ (Нас.), ’праўда, на самай справе; незнарок’ (дзярж., З нар. сл.), ’незнарок, выпадкова’ (в.-дзв., Шатал., Сцяц.), ст.-бел. ненарокъ ’незнарок’ (Гарб.). Гл. наракам, нарок.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
незнаро́к, прысл.
Выпадкова, ненаўмысна; ненарокам. Ратуючыся з-пад машыны... [заяц] скокнуў, не гледзячы куды, і незнарок апынуўся па-за межамі светлай паласы. В. Вольскі. Маці збіралася даіць карову, незнарок бразнула вядром. Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ка́верза, ‑ы, ж.
Разм. Інтрыга, падкопы. — Сёй-той імкнуўся націснуць на ваш калгас, даўшы палёгку другім, вы думаеце выпадкова? — Для мяне важней было перш уладкаваць неадкладныя справы ў калгасе, чым заняцца каверзамі. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няўро́кам, прысл.
Ненаўмысна; выпадкова. [Камандзір брыгады:] — У сон нешта хіліць... Як задрамлю няўрокам, разбудзі... Мележ. І калі якой парою Ты заблудзішся няўрокам, Дык гукні — і над зямлёю Пойдзе голас твой далёка. Кірэенка.
•••
Няўрокам кажучы гл. кажучы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Няўце́йкам (невцёйком) ’нечакана; ненарокам’ (Нас.), ’ненарошна, выпадкова’ (Грыг.). Ад пяў цесць ’не паспяваць’ (Нас.), паводле Насовіча (там жа), ад «неўжывальн. цесць ’чакаць, мець надзею’, што выступае толькі ў саставе складаных дзеясловаў». Гл. зацей.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ненаро́кам, прысл.
Разм. Выпадкова, ненаўмысна; незнарок. Мы стаялі ўдвух, і тугая каса Ненарокам кранула мой твар. Панчанка. — Чаму ты не жэнішся? — прыставала Лёдзя, як бы ненарокам кладучы руку на старонку падручніка, якую чытаў брат. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
залётны 1, ‑ая, ‑ае.
Які выпадкова або ненадоўга заляцеў у гэта месца. Залётная птушка. □ Цішыня... Незнаёмых залётных гусей Прытуліла ракіта густая. А. Александровіч.
залётны 2, ‑ая, ‑ае.
Звязаны з залётамі. // Які выражае заляцанне. Залётныя позіркі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наткну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.
1. на што. Наскочыць на што-н. вострае.
Н. на сук.
2. на каго-што. Рухаючыся, нечакана сутыкнуцца з кім-, чым-н.
Н. на засаду.
3. перан., на што. Нечакана, выпадкова выявіць, знайсці што-н.
Н. на цікавую кніжку.
Н. на след.
|| незак. натыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тра́піцца, ‑плюся, ‑пішся, ‑піцца; зак.
1. Выпадкова сустрэцца, надарыцца. Трапіўся б, скажам, на дарозе воўк (а іх тут багата зімою цягаецца), — Федзя адразу раскроіў бы яму чэрап і прыцягнуў у сяло. Ваданосаў. Але адступаць ужо было позна, і Пракоп .. рушыў да першай чалавечай постаці, што найбліжэй трапілася яму ў гэты час. Колас. // Дастацца. Абрыкосы, праўда, трапіліся пабітыя, з чорнымі бакамі. Дык мая суседка нафарбаванымі пальчыкамі старанна выбрала іх і шпурнула за акно. Грамовіч. Нявестка трапілася жанчына ўладная і... багатая на дзеці. Шамякін.
2. безас. з інф. Выпасці на чыю‑н. долю; прыйсціся. Трапілася пачуць рэдкае слова. □ Адным разам Рыгору трапілася адзін на адзін пагутарыць з Гэляй. Гартны.
•••
Трапілася чарвяку на вяку — пра вельмі рэдкую ўдачу, шчаслівы выпадак.
Трапіцца на вочы каму — выпадкова звярнуць на сябе ўвагу каго‑н.
Трапіцца пад руку — выпадкова апынуцца каля каго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)