Вярхо́вушка ’від лінейкі, экіпаж’ (Касп.). Да вярховы < верх (гл.); параўн. ст.-рус. верховой, верховый ’які прызначаецца для язды вярхом’. Суфікс ‑(ов)ушк‑а мае размоўнае адценне. Такое ж адценне экспрэсіўнасці заключаецца ў драг. лёхкову́шка ’легкавая машына’, гродз. легкаву́шка ’тс’ (Сцяш.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зазалаці́цца, ‑ціцца; зак.
Стаць залацістыя, набыць колер, адценне золата. Зазалаціліся вогненным пажарышчам таполі, пад лёгкім ветрыкам пачалі губляць свой летні ўбор. Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпла́ч, ‑у, м.
Разм. Ноткі, адценне плачу ў голасе. — І дурэй тут з вамі! — з прыплачам крычыць Ніна. — Узялі мне дзіця пабудзілі!.. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уніжа́льны, ‑ая, ‑ае.
1. У граматыцы — які мае або надае адценне зняважлівасці, пагардлівасці. Уніжальны суфікс.
2. Зневажальны для чыёй‑н. годнасці. Уніжальныя адносіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пляву́рына ’цвёрдае, акасцянеўшае мяса’ (Варл.). Да плява (гл.), суф. ‑ур‑ын‑а мае дэпрэсіўнае адценне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зніжа́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Прызначаны для паніжэння напружання току. Зніжальная падстанцыя.
2. Звязаны з утварэннем назоўнікаў і прыметнікаў, якія маюць адценне пагарды, знявагі. Зніжальны суфікс.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жаўцізна́, ‑ы, ж.
Жоўты колер, жоўтай адценне чаго‑н. Нават першыя ледзь кранутыя жаўцізною лісты на малых бярозках не засмучалі, а як бы асвятлялі дарогу. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ні́бы, злуч. і часц.
1. злуч. параўнальны. Ужыв. ў параўнальных зваротах і сказах; па значэнні адпавядае злучніку «як».
Гул нарастаў, н. пры абвале.
2. злуч. тлумачальны. Выражае адценне недаверу да выказанага.
Так дакладна расказвае, н. сам бачыў.
3. часц. Выражае ўпэўненасць у адваротным, адмаўляючы магчымасць сумнення.
Н. я не клапацілася аб дзецях!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сі́ні, -яя, -яе.
1. Які мае афарбоўку аднаго з асноўных колераў спектра — сярэдняга паміж блакітным і фіялетавым.
Сіняе неба.
Сінія вочы.
2. Пра скуру: які мае адценне гэтага колеру.
Сінія губы.
◊
Сіняя панчоха (пагард.) — пра жанчыну, пазбаўленую жаноцкасці: сухую педантку, якую больш за ўсё цікавяць дзелавыя, навуковыя заняткі.
|| памянш. сі́ненькі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ласка́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Ласкавы, пяшчотны, мілагучны. Ласкальныя мелодыі. Ласкальная ўсмешка.
2. У граматыцы — які ўносіць сваёй формай адценне ласкі ў значэнне слова. Памяншальна-ласкальныя суфіксы назоўнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)