узрасці́, -расту́, -расце́ш, -расце́; -расцём, -расцяце́, -расту́ць; -ро́с, -расла́, -ло́; зак.
1. Вырасці, стаць дарослым; узгадавацца; узышоўшы, вырасці (пра расліны).
Сыны ўзраслі.
Край, дзе я ўзрос, вабіць да сябе.
Жыта добра ўзрасло.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вырасці, стаць большым, мацнейшым, больш значным.
Сілы ўзраслі.
Узрасла актыўнасць.
Узрос аўтарытэт арганізацыі.
|| незак. узраста́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уміра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. Перастаць жыць, а таксама вянуць, сохнуць (пра расліны).
Уміралі за радзіму.
У. са смеху (перан.).
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Знікаць, прападаць (кніжн.).
Такія словы не ўміраюць у вяках.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Адыходзіць у мінулае (пра грамадскія з’явы і пад.).
Старое ўмірае, а новае нараджаецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цыбу́ля, -і, ж.
1. Агароднінная расліна сямейства лілейных з цыбулінай у падземнай частцы і трубчастымі лістамі зверху.
Пасадзіць цыбулю.
2. зб. Ядомыя трубчастыя лісты або падземныя галоўкі гэтай расліны.
Зялёная ц.
Рэпчатая ц.
3. Назва некаторых травяністых цыбульных раслін сямейства лілейных.
Ц. мядзведжая.
|| памянш.-ласк. цыбу́лька, -і, ДМ -льцы, ж.
|| прым. цыбу́льны, -ая, -ае.
Сямейства цыбульных (наз.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паса́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.
1. гл. садзіць.
2. мн. Месца, на якім пасаджаны расліны.
Пасадкі маладога сасонніку.
3. Спуск і прызямленне лятальнага апарата.
Мяккая п.
Вымушаная п.
Ісці, заходзіць на пасадку.
4. Манера, спосаб трымацца ў сядле.
Кавалерыйская п.
|| прым. паса́дачны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).
П. матэрыял.
Пасадачная платформа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прапало́ць, -алю́, -о́леш, -о́ле; -алі; -о́латы; зак., што.
1. Ачысціць ад пустазелля якую-н. прастору ці пасаджаныя расліны.
П. грады.
П. капусту.
2. Правесці які-н. час полючы.
|| незак. прапо́лваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).
|| наз. прапо́лка, -і, ДМ -лцы, ж. (да 1 знач.) і прапо́лванне, -я, н. (да 1 знач.).
|| прым. прапо́лачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
куса́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. Мець прывычку кусаць (у 1 знач.).
Сабака кусаецца.
2. Кусаць адзін аднаго; грызціся (пра сабак, звяроў).
3. перан. Крыўдзіць, дапякаць чым-н.
4. перан. Мець уласцівасць раздражняць, пячы скуру (пра крапіву і іншыя расліны; пра мароз, вецер і інш.), а таксама пра вырабы з грубай шэрсці.
Крапіва кусаецца.
Шарсцяная коўдра кусаецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Разві́цца, развіва́цца ’раскруціцца, расплесціся, распусціцца’, ’дасягнуць пэўнай стадыі развіцця’, ’прыняць шырокі размах’, ’знаходзіцца ў працэсе росту’ (ТСБМ), ’натрудзіць’ (лаг., паст., ігн., Сл. ПЗБ), ’узнікнуць’ (мядз., Сл. ПЗБ), ’пасталець’ (навагр., Сл. ПЗБ), укр. розви́тися ’развіцца, дасягнуць пэўнай ступені росту’, ’распусціцца’, рус. разви́ться ’раскруціцца’, ’стаць больш моцным’, ’пасталець разумова, духоўна’, дыял. ’віцца, расці (пра расліны)’, ’пачаць балець ад моцнага фізічнага напружання’, польск. rozwijać się ’пра расліны: выпускаць лісты, кветкі’, балг. разви́я се ’развіцца, раскруціцца’, ’развіцца (пра расліны). Ад раз- і віць 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бэз, ‑у, м.
Дэкаратыўная кустовая расліна сямейства маслінавых з блакітна-ліловымі або белымі пахучымі кветкамі, якія ўтвараюць вялікія суквецці. Расцвіў перад акном духмяны белы бэз. Брыль. // Расцвіўшыя галінкі гэтай расліны. На туалетным століку стаяў букет бэзу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адмо́кнуць, ‑не; пр. адмок, ‑ла; зак.
1. Зрабіцца мяккім ад вільгаці; адсырэць, намокнуць. У цёплай вадзе лыка вельмі хутка адмокла.
2. Загінуць ад лішку вільгаці, вымакнуць (пра расліны). У нізіне жыта адмокла.
3. Намокшы, адстаць, аддзяліцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
клятча́тка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
1. Арганічнае рэчыва, з якога складаецца абалонка клетак расліны і якое з’яўляецца сыравінай для многіх прамысловых вырабаў; цэлюлоза.
2. Рыхлая падскурная злучальная тканка ў арганізме чалавека і жывёлы. Тлушчавая клятчатка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)