шыншы́ла, ‑ы, ж.

1. Паўднёваамерыканскі грызун, падобны на вавёрку, які мае каштоўнае футра. // Футра гэтай жывёлы. Каўнер з шыншылы.

2. Парода трусоў з футрам серабрыста-блакітна-шэрага колеру, які сваёй афарбоўкай нагадвае футра такога грызуна.

[Ад ісп. cinchilla.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тон, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Гук пэўнай вышыні, які ўтвараецца перыядычнымі ваганнямі паветра; музычны гук у адрозненне ад шуму.

Узяць высокі т.

2. мн. Гукі сэрца, якое працуе, а таксама гукі, якія ўтвараюцца пры выстукванні ўнутраных органаў цела чалавека.

Чыстыя тоны сэрца.

3. Вышыня або сіла гучання голасу чалавека, які гаворыць.

Знізіць т.

4. Характар гучання маўлення, манера гаварэння.

Жартаўлівы т.

Рэзкі т.

5. Характар, стыль паводзін, жыцця.

Правілы добрага тону.

6. Колер, афарбоўка, а таксама адценне колеру, якое адрозніваецца ступенню яркасці.

Тканіна, афарбаваная ў спакойны т.

Цёплы т.

Светлы т.

◊

У тон (пад тон) —

1) пра гармонію колераў, адценняў колеру;

2) у тым жа духу, стылі;

3) з тым жа настроем, з той жа інтанацыяй (гаварыць і пад.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ме́дны, -ая, -ае.

1. гл. медзь.

2. Які мае адносіны да здабычы і апрацоўкі медзі.

Медная прамысловасць.

3. Зроблены з медзі.

Медныя грошы.

4. Колеру медзі, чырвона-жоўты.

М. твар ад прыморскага загару.

○

Медны век — пераходны перыяд ад неаліту да бронзавага веку, калі пачынаюць з’яўляцца металічныя вырабы з медзі.

◊

Медны лоб (разм., пагард.) — пра ўпартага, бесталковага чалавека.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

інды́га.

1. нескл., н. Цёмна-сіняе фарбавальнае рэчыва, якое здабываецца з соку некаторых трапічных (індыганосных) раслін або атрымліваецца сінтэтычна.

2. нязм. Цёмна-сіні.

Колер і.

3. Людзі, якія, паводле сцвярджэння экстрасэнсаў, маюць аўру колеру індыга і характарызуюцца наяўнасцю звышздольнасцей, высокім інтэлектам і неўспрыімлівасцю да традыцыйных прыёмаў выхавання.

Дзеці і.

|| прым. інды́гавы, -ая, -ае (да 1 знач.).

І. колер.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

калары́т, -у, М -ры́це, м.

1. Суадносіны фарбаў у карціне па тоне, насычанасці колеру.

Цёплы к.

Яркі к.

2. перан. Сукупнасць характэрных рыс, своеасаблівасць чаго-н.

К. эпохі ў гістарычным рамане.

Мясцовы к.

|| прым. каларысты́чны, -ая, -ае (да 1 знач.) і калары́тны, -ая, -ае.

Каларыстычныя спалучэнні.

Каларытны пейзаж.

Каларытныя вобразы рамана.

Каларытная мова.

|| наз. калары́тнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бура́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да буракоў. Бурачны ліст. Бурачныя цыбуры. // Прыгатаваны з буракоў, з буракамі. Бурачны квас.

2. Лілова-чырвоны, колеру чырвоных буракоў, бурачковы. Промень на захадзе з чырвона-палаючага рабіўся бурачным. Гартны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ізумру́дны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да ізумруду. Ізумрудныя капальні. Ізумрудны бляск. // Зроблены з ізумруду; з ізумрудам (ізумрудамі). Ізумрудны пярсцёнак.

2. Колеру ізумруду, ярка-зялёны. Нясмела паблісквае ізумруднае лісце, сарамліва хаваючы бледную чырвань брусніц. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сала́тны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да салаты (у 1 знач.). Салатны радок. Салатнае лісце.

2. Прызначаны для прыгатавання салаты (у 2, 3 знач.). Салатныя прыправы.

3. Светла-зялёны; колеру салаты. Пафарбаваць у салатны колер.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фарфо́р, ‑у, м.

1. Штучна прыгатаваная мінеральная маса з высакаякаснай гліны белага колеру, з якой вырабляюць посуд, дэкаратыўныя рэчы, ізалятары і пад. Фарфор не з’яўляецца правадніком электрычнасці.

2. зб. Вырабы з такой масы. Выстаўка старадаўняга фарфору.

[Ад перс. фегфур.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хларафі́лавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да хларафілу. Носьбітам зялёнага колеру раслін з’яўляюцца хларафілавыя зерні. «Беларусь». Кісліца прывыкла жыць у зацененым лесе. Таму, трапляючы пад уздзеянне прамых сонечных прамянёў, хларафілавыя зерні перамяшчаюцца да сценак клетак. Гавеман.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)