цеплаадда́ча, ‑ы, ж.
Спец.
1. Цеплаабмен паміж паверхняй цела і акаляючым асяроддзем.
2. У фізіялогіі — вылучэнне жывёльным арганізмам цёпла ты, якая ўтвараецца ў працэсе яго жыццядзейнасці, у акаляючае асяроддзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зачапі́цца, -чаплю́ся, -чэ́пішся, -чэ́піцца; зак.
1. чым, за што. Закрануўшы што-н., страціць магчымасць рухацца; закрануць сабой, якой-н. часткай цела ці адзення за што-н.
Воз зачапіўся за пень.
З. рукавом за дрот.
2. Ухапіцца, учапіцца (разм.).
З. рукамі за сук.
|| незак. зачапля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца і зачэ́плівацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ахаладзі́цца, -ладжу́ся, -ло́дзішся, -ло́дзіцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць халодным, халаднаватым, астыць.
Вада ў моры ахаладзілася.
2. Ахаладзіць сябе, сваё цела на паветры.
3. перан. Стаць абыякавым, спакойным, стрыманым у пачуццях.
|| незак. ахало́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца і ахаладжа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. ахаладжэ́нне, -я, н. і ахало́джванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сагрэ́цца, -грэ́юся, -грэ́ешся, -грэ́ецца; зак.
1. Сагрэць сябе, сваё цела.
С. ў хаце ля печы.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Стаць гарачым, цёплым; нагрэцца.
Вада ў печы сагрэлася.
3. перан. Падабрэць ад добрых, сардэчных слоў, адносін.
Ад добрай парады сагрэлася душа.
|| незак. саграва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. саграва́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прылі́пнуць, -ну, -неш, -не; -іп, -іпла; -ні́; зак.
1. да чаго. Моцна прыстаць (пра што-н. ліпкае або да чаго-н. ліпкага).
Кашуля прыліпла да потнага цела.
2. перан. Тое, што і прыстаць (у 3 і 4 знач.; разм.).
Прыліпла са сваімі распытваннямі.
Прыліп нейкі дзіўны спадарожнік.
|| незак. прыліпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ма́лпа, -ы, мн. -ы, малп і -аў, ж.
1. Млекакормячая жывёліна атрада прыматаў, якая па будове цела з’яўляецца самай блізкай да чалавека.
Шыраканосыя малпы.
2. перан. Пра чалавека, які крыўляецца (разм.).
|| памянш. ма́лпачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. ма́лпавы, -ая, -ае і ма́лпін, -а.
Малпавы запаведнік.
Малпіна футра.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Мало́х 1, ‑а, м. (з вялікай літары).
Кніжн. Ужываецца як сімвал бязлітаснай сілы, якая патрабуе мноства чалавечых ахвяр. Малох вайны.
[Фінікійскае molek ад імя фінікійскага бога сонца, агню і вайны, якому прыносілі ў ахвяру людзей.]
мало́х 2, ‑а, м.
Аўстралійская яшчарка, цела якой пакрыта калючкамі.
[Лац. moloche.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прылі́плы, ‑ая, ‑ае.
Які прыліп, прыклеіўся, прыстаў да чаго‑н. [Яўхім] правёў рукой па касе, сцёр прыліплыя травінкі. Мележ. І зноў [хлопчык] аглядае мяне — прыліплую да цела цяльняшку, латаныя-пералатаныя штаны. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэлье́фнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць рэльефнага. Фаўн з часам прыдбаў высакародную цёмную паціну, уцёртую ў мармур. Яна не зніжала яго белі, а толькі надавала яму рэльефнасць і прыгажосць жывога цела. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цеплакро́ўны, ‑ая, ‑ае.
Які мае пастаяннага, адносна высокую ўстойлівую тэмпературу цела, незалежную ад тэмпературы навакольнага асяроддзя. Цеплакроўныя птушкі. Цеплакроўныя жывёлы. / у знач. наз. цеплакро́ўныя, ‑ых. Цеплакроўнымі з’яўляюцца птушкі і млекакормячыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)