Verbum

сутыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. гл. сутыкнуцца.

2. Узаемна дакранацца, датыкацца.

С. спінамі.

3. Мець сумежныя бакі; межавацца.

Луг сутыкаецца з пасевамі жыта.

4. перан. Уступаць у якія-н. адносіны, кантакты з кім-, чым-н.; мець справу з кім-, чым-н.

С. з падатковай інспекцыяй.

С. з перакладам паэзіі.

С. з праблемай выбару.

|| наз. сутыка́нне, -я, н.

схілі́ць, схілю́, схі́ліш, схі́ліць; схі́лены; зак.

1. што. Нагнуць, нахіліць; апусціць.

Жыта схіліла спелыя каласы.

2. перан., каго (што) да чаго і на што. Пераканаць у неабходнасці якога-н. учынку, рашэння.

С. сяброў да ўцёкаў.

С. выступаўшых на свой бок.

◊

Схіліць галаву — прызнаць сябе пераможаным, пакарыцца каму-, чаму-н.

|| незак. схіля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. схіле́нне, -я, н.

сце́рціся, 1 і 2 ас. не ўжыв., сатрэ́цца; сцёрся, сце́рлася; зак.

1. Знікнуць ад выцірання, трэння або ўздзеяння якіх-н. знешніх прычын.

Надпіс на пліце сцёрся.

Лямка ад сумкі сцерлася.

2. перан. Прапасці, знікнуць.

Многія даты сцерліся ў памяці.

3. Ад доўгага ўжывання, трэння стаць тонкім, зменшыцца ў аб’ёме, атрымаць пашкоджанне.

Брусок сцёрся.

Манета сцерлася.

|| незак. сціра́цца, -а́ецца.

сыры́, -а́я, -о́е.

1. Вільготны, не сухі.

Стаяла восеньская сырая пара.

2. Пра прадукты харчавання: не печаны, не вараны, не смажаны і пад.

Сырая бульба.

Сырое мяса.

Есці моркву ў сырым выглядзе.

3. Недавараны, недапечаны, недасмажаны.

С. пірог.

4. перан. Не да канца апрацаваны, недароблены.

С. раман.

|| наз. сы́расць, -і, ж. (да 1 і 4 знач.).

тачы́ць², 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., то́чыць; незак.

1. што. Грызучы, праядаючы, рабіць дзіркі ў чым-н., пашкоджваць што-н. (пра насякомых, грызуноў).

Шашаль точыць хату.

2. перан., каго-што. Неадступна мучыць, паступова пазбаўляючы сіл (пра хваробу, думкі, пачуцці і пад.).

|| зак. патачы́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -то́чыць; -то́чаны (да 1 знач.).

тлу́сты, -ая, -ае.

1. Які ўтрымлівае ў сабе шмат тлушчу.

Тлустая свініна.

2. Тоўсты, укормлены, сыты.

Тлустая індычка.

Т. карп.

3. Які атрымаўся ад тлушчу.

Тлустая пляма.

4. перан. Насычаны карыснымі рэчывамі.

Т. чарназём.

5. Тоўсты, з тоўстымі лініямі (пра лініі, друкарскія знакі, літары і пад.).

Т. шрыфт.

|| наз. тлу́стасць, -і, ж. (у 1, 2 і 4 знач.).

тра́сца, -ы, ж. (разм.).

1. Ліхаманка, малярыя.

2. перан. Ужыв. з адмоўным адценнем пры абазначэнні чаго-н. няпэўнага, невядомага і пад.

Якой трасцы яму трэба?

3. Ужыв. як лаянкавае слова.

Нічога ты там не знойдзеш.

Т.!

◊

Адна трасца (разм., незадав.) — усё роўна, без розніцы.

Трасца ў бок каму (разм., груб.) — пра пажаданне каму-н. чаго-н. дрэннага.

трымце́ць, -мчу́, -мці́ш, -мці́ць; -мці́м, -мціце́, -мця́ць; -мці́; незак.

1. Дрыжаць, калаціцца ад моцнага хвалявання, унутранага пачуцця.

Т. ад страху.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Слаба свяціцца дрыжачым святлом.

На небе трымцелі зоркі.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.) перан. Узмоцнена і часта біцца, заміраць.

Сэрца трымціць.

|| наз. трымце́нне, -я, н.

увагна́ць, уганю́, уго́ніш, уго́ніць; увагна́ў, -на́ла; угані́; увагна́ны; зак.

1. каго (што) у што. Загнаць унутр.

У. жывёлу ў хлеў.

2. што ў што. З сілай убіць, уткнуць.

У. рыдлёўку ў зямлю.

3. перан., каго (што) у што. Давесці да якога-н. стану (звычайна непрыемнага).

У. у пот.

У. у чырвань.

У. у расходы.

|| незак. уганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

углы́біцца, -блюся, -бішся, -біцца; зак., у што.

1. Зайсці ў глыбіню чаго-н. або капаючы, рыючы, пранікнуць глыбей у зямлю.

У. ў лес.

Будаўнікі метро ўглыбіліся на дзесяць метраў у зямлю.

2. перан. Засяроджвацца, цалкам аддацца чаму-н.; унікнуць у тонкасці чаго-н.

У. ў аналіз твора.

|| незак. углыбля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. углыбле́нне, -я, н.