Verbum

кла́няцца, -яюся, -яешся, -яецца; незак.

1. каму-чаму. Рабіць паклоны ў знак прывітання, павагі, удзячнасці.

К. бацькоўскаму дому.

2. каму. У пісьме або праз каго-н. перадаваць прывітанне.

Кланяйся ад майго імя ўсім родным.

3. перан., каму і перад кім. Звяртацца з просьбай, уніжана аб чым-н. прасіць (разм.).

Кожнаму бюракрату прыходзіцца к.

|| зак. паклані́цца, -ланю́ся, -ло́нішся, -ло́ніцца.

кульга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. Хадзіць чыкільгаючы, нясмела ступаючы на карацейшую ці балючую нагу.

2. Быць кульгавым, мець карацейшую ці балючую нагу.

3. перан. Мець недахопы, быць у нездавальняючым стане (разм.).

У яго арфаграфія кульгае.

◊

Кульгаць на абедзве нагі (разм., неадабр.) — мець многа прабелаў (пра чые-н. веды, пра якую-н. справу, работу).

|| наз. кульга́нне, -я, н.

парва́ць, -ву́, -ве́ш, -ве́; -вём, -вяце́, -ву́ць; -ві́; -ва́ны; зак., што.

1. Разарваць або крыху падраць.

П. вяроўку.

П. адзенне.

2. перан., з кім. Адразу, рэзка спыніць (знаёмства, адносіны і пад. з кім-н.).

П. дыпламатычныя адносіны.

П. з ранейшымі сябрамі.

◊

Жылы парваць (разм.) — надарвацца ад цяжкай працы.

|| незак. парыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 знач.).

перава́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак.

1. каго-што. Узважыць яшчэ раз.

П. груз перад здачай.

2. каго-што. Узважыць усё, многае або ўсіх, многіх.

П. усе мяшкі з мукой.

3. каго-што. Перасягнуць у вазе, перацягнуць.

Адна шаля вагаў пераважыла другую.

4. перан. Аказацца больш значным, важкім, перасіліць.

Дапытлівасць пераважыла страх.

|| незак. перава́жваць, -аю, -аеш, -ае.

перайгра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. што. Сыграць паўторна.

П. партыю.

2. перан., што. Вырашыць па-іншаму, зрабіць інакш, змяніць (разм.).

Яны ўдвух перайгралі тую справу.

3. што. Сыграць усё, многае.

П. усе п’есы.

4. без дап. Сыграць ролю ненатуральна, перабіраючы меру (разм.).

У гэтай сцэне артыст яўна перайграў.

|| незак. пераі́грываць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. пераі́грыванне, -я, н.

пераме́раць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.

1. Змераць або памераць нанава, яшчэ раз.

П. куплены адрэз.

2. Змераць, памераць усё, многае.

П. усе ўчасткі.

3. перан. Шмат прайсці, пахадзіць па якойн. тэрыторыі (разм.).

Многа дарог мне прыйшлося п. сваімі нагамі.

|| незак. перамяра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.) і пераме́рваць, -аю, -аеш, -ае.

перасалі́ць, -салю́, -со́ліш, -со́ліць; -со́лены; зак.

1. што. Пакласці вельмі многа солі ў што-н.

П. суп.

2. перан. Перайсці мяжу, меру дазволенага ў чым-н. (разм.).

П. у жартах.

|| незак. перасо́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. перасо́льванне, -я, н. (да 1 знач.) і перасо́л, -у, м. (да 1 знач.).

Недасол на стале, а перасол на спіне (прымаўка).

ператрэ́сці, -расу́, -расе́ш, -расе́; -расём, -расяце́, -расу́ць; -ро́с, -рэ́сла; -расі́; -рэ́сены; зак.

1. што. Трасучы, ачысціць ад чаго-н.; перабраць, пераглядзець, шукаючы чаго-н.

П. палавікі.

П. ўсе рэчы.

П. ў памяці мінулае (перан.).

2. каго-што. Зрабіць вобыск.

Паліцыя ператрэсла ўсіх жыхароў вёскі (усю вёску).

|| незак. ператраса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і ператрэ́сваць, -аю, -аеш, -ае.

праме́нь, -я, мн. -ме́ні, -ме́няў і -мяні, -мянёў, м.

1. Вузкая паласа святла, што ідзе ад якой-н. крыніцы святла ці прадмета, які свеціцца.

П. сонца.

П. надзеі (перан.).

2. Струмень у выглядзе пучка часціц якой-н. энергіі (спец.).

Рэнтгенаўскія прамені.

Цеплавы п.

|| прым. прамянёвы, -ая, -ае (да 2 знач.).

Прамянёвая энергія.

Прамянёвая хвароба (хвароба, якая выклікаецца радыеактыўнымі рэчывамі).

праня́ць, прайму́, про́ймеш, про́йме; праня́ў, -няла́, -ло́; праймі; праня́ты; зак.

1.(1 і 2 ас. не ўжыв.), каго-што. Прабраць, пранікнуць усярэдзіну.

Сырасць праняла мяне наскрозь.

Праняў холад.

2. перан., каго. Моцна падзейнічаць на каго-н.

Нічым яго не проймеш.

Гэта гора праняло ўсіх да слёз.

3. безас., каго. Пранесці (пра панос; разм.).

|| незак. прайма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.