насыхо́дзіцца, ‑дзіцца; зак.
Сысціся ў вялікай колькасці. У бакавым пакоі раённага Дома культуры было паўнютка людзей — гэта наз’язджаліся і насыходзіліся з усяго раёна сведкі. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мальтузія́нства, ‑а, н.
Рэакцыйная тэорыя народанасельніцтва, створаная буржуазным эканамістам Мальтусам, згодна якой становішча працоўных вызначаецца не сацыяльнымі ўмовамі капіталістычнага ладу, а хуткім ростам колькасці насельніцтва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уве́шаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што, чым.
Абвешаць, завесіць чым‑н. у вялікай колькасці або па ўсёй паверхні. Увешаць сябе зброяй. Увешаць сцены пакоя фотакарткамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Панікадзі́ла ’вялікая люстра са свечкамі або стаячы кандэлябр перад іконамі’ (ТСБМ). Рус. паникади́ло ’вісячы падсвечнік для вялікай колькасці свечак’, ст.-рус. паникандѣло, паникадило. З сяр.-грэч. πολυκάνδηλον, якое было набліжана да кадзіла (гл.) (Міклашыч, 231; Фасмер, 3, 197). Пачатак слова Фасмер (там жа) тлумачыць уплывам слова паніхі́да.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сто́лькі ‘так многа’ (Шымк. Собр., Жд. 2), ‘у такім памеры, колькасці, ступені’ (ТСБМ, Нас., Некр. і Байк., Растарг., Касп., Бяльк., Сл. ПЗБ), сто́лька ‘тс’ (чэрв., Сл. ПЗБ), сто́лько ‘тс’ (ТС). Працяг ст.-бел. толико ‘тс’, гл. толькі; с‑ надае слову значэнне прыблізнасці, гл. Фасмер, 3, 766.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыва́л ’прыпынак у дарозе для адпачынку ў час паходу’ (ТСБМ): лежа́ць у прывал ’доўга вылежвацца’ (ТС), прыва́лка ’месца для прыпынку ў дарозе, прывал’ (Нас.), прыва́л, прыва́лак ’пагорак; высокі бераг’ (мядз., Нар. сл.; брасл., Сл. ПЗБ), прыва́лак ’нізкае месца ў канцы загона’ (брасл., ігн., Сл. ПЗБ), прыва́лак, пры́валок, пры́ве́лок ’прымурак — выступ печы, на якім можна сядзець або ставіць што-небудзь’ (Буз., ТС), ’прымастка, палаці каля печы’ (Сцяшк., Сл. рэг. лекс.), ’дошка, прыбітая ля печы’ (Жд.), прывале́нь ’прымак’ (гарад., Нар. лекс.). Да прывалі́ць ’прыперці, прыхіліць; прыкрыць, прыціснуць зверху, прыстаць, прычаліць (пра судна); прыйсці, сабрацца ў вялікай колькасці; з’явіцца, прыйсці (пра што-небудзь нечаканае або ў вялікай колькасці)’ (ТСБМ), да прасл. *privaliti, якое ад *valiti, гл. валі́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
панаво́зіць, ‑вожу, ‑возіш, ‑возіць; зак., каго-чаго.
Навезці, прывезці ў вялікай колькасці. І закруцілася машына. Адкуль узяліся і тыя будаўнічыя матэрыялы. Панавозілі цэглы, цэменту, шкла. Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панасява́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
1. Насеяць, пасеяць у вялікай колькасці або ў многіх месцах. Панасяваць жыта.
2. Прасеяць вялікую колькасць чаго‑н. Панасяваць мукі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
намаро́зіць, ‑рожу, ‑розіш, ‑розіць; зак., што і чаго.
1. Замарожваючы, падрыхтаваць у якой‑н. колькасці. Намарозіць пельменяў.
2. Спец. Замарожваючы, утварыць наледзь на паверхні чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напрыліпа́ць, ‑ае; зак.
Прыліпнуць да чаго‑н. у вялікай колькасці. [Сын] строс рукою вуголле, якое напрыліпала да кароткіх штанін, падраных на каленках, і пайшоў да зямлянкі. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)