фотапапе́ра, ‑ы, ж.

Папера для пячатання фатаграфій, адзін бок якой пакрыты святлоадчувальным слоем; фатаграфічная папера.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

штос, ‑а, м.

1. Старадаўняя азартная картачная гульня.

2. Спец. Адзін з прыёмаў у фехтаванні.

[Ням. Stoß.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ляўтра́ ’гультай’ (глыб., Сл. ПЗБ) — адзін з варыянтаў лексем лотр, лойтра (гл.), відавочна, кантамініраваны літуанізм, параўн. lãtras ’бадзяга’, laũšis ’тоўсты, непрыгожа апрануты чалавек’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прысе́сць, про́сясць, про́сяць, про́сізь ’палатно, натканае за адзін прыём; палатно, складзенае ў выглядзе гармоніка’ (віл., чэрв., пух., іўеў., шчуч., Сл. ПЗБ). Гл. прасе́сць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

умости́ть сов., разг.

1. (вымостить) умасці́ць; (камнем) вы́брукаваць;

2. (уложить) умасці́ць;

всё умости́ть на один воз усё ўмасці́ць на адзі́н воз;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

раз¹, -у, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Абазначэнне аднакратнага дзеяння.

Прыязджаць р. на тыдзень.

Сем разоў адмерай, адзін р. адрэж (прыказка).

2. З’ява, выпадак у шэрагу аднародных дзеянняў, праяўленняў чаго-н.

У мінулы р.

Кожны р.

3. у знач. кольк. ліч.; нескл. Адзін (пры падліку).

Р., два, тры.

◊

Аднаго разу — аднойчы.

Ва ўсякім разе — пры любых абставінах.

Другім разам (разм.) — калі-небудзь, не цяпер.

Другі раз (іншы раз) — часам, у некаторых выпадках.

За раз — у адзін прыём.

Не раз (і не два) — многа разоў.

Ні ў якім разе — ні пры якіх умовах, ніколі.

Па той раз — з таго часу.

Раз-два і гатова (разм., жарт.) — вельмі хутка.

Раз за разам — зноў і зноў, бесперапынна.

Раз (і) назаўсёды — канчаткова, беспаваротна.

Раз на раз не прыходзіцца — не заўсёды бывае аднолькава.

У самы раз (самы раз) (разм.) — якраз, у пару.

У такім разе — у такім выпадку.

|| памянш. разо́к, -зка́, м. (да 1 і 2 знач.) і ра́зік, -а, м. (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Людае́дзіца ’людаедка’ — так называюць свякроў, нявестку (у песнях) (Нар. Гом.). Лексема складае з рус. людаедица (перм., арханг., тул., арл.) адзін арэал. Да людае́д (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мігт ’імгненне’ (Шат.). Да міг (гл.). Канцавое ‑т з прасл. формы migъtь ’мігаценне’, у якой ‑а‑ (< ‑ъ‑) выпала (параўн. гродз. умэнт ’у адзін момант’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Паку́нак ’прадмет або некалькі прадметаў, загорнутых у адзін пакет’ (ТСБМ, Гарэц., Др.-Падб., Яруш., Шат., Сл. ПЗБ). З польск. pakunek ’тс’ (Гіст. лекс., 260).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Су́гаркі ’вугалькі, агаркі’, ’назва гульні, гарыпні’ (Ласт.). Ад гарэць, параўн. рус. горелка ’гульня, у якой становяцца парамі, а адзін спераду “гарыць”, ловіць’ (Ласт., 131).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)