недахоп, хіба, брак, няспраўнасць, недаробка, дэфект / прыроджаны: ганьба; загана, вада, завада, агрэх, пахіба, пахібка (разм.); непаладкі (разм., мн.); сказа (абл.); грэх, прарэха, слабасць, слабінка, пляма, памарка, хвароба, балячка, вывіх, мінус (перан.) □ слабы бок, слабае месца, слабая мясціна, цёмны бок, ценявы бок, ахілесава пята
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
меда́ль, ‑я, м.
Знак пераважна ў выглядзе металічнага кружка з якім‑н. рэльефным адбіткам і надпісам для ўзнагароды за асаблівыя заслугі, баявыя і працоўныя подзвігі. Медаль «За адвагу». Медаль «За працоўную доблесць». □ Тры стужкі — адзнакі аб раненнях, ордэны і медалі на гімнасцёрцы самі сабой сведчылі аб .. шляху [Паходні] ў гады вайны. Хадкевіч. // Падобны знак, які выдаецца за выдатныя поспехі ў вучобе або пераможцам конкурсаў, спаборніцтваў. Залаты алімпійскі медаль. □ Уладзімір Ільіч ганарыўся залатым медалём, які ён атрымаў разам з атэстатам сталасці. Чарнышэвіч. // Падобны знак, выпушчаны ў памяць аб якой‑н. гістарычнай падзеі або ў гонар выдатнага дзеяча.
•••
Адваротны бок медаля гл. бок.
[Фр. médaille.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перапаўзці́, ‑зу, ‑зеш, ‑зе; ‑зём, ‑зяце; пр. перапоўз, ‑паўзла, ‑паўзло; заг. перапаўзі; зак., што, цераз што і без дап.
1. Перамясціцца паўзком цераз што‑н., на другі бок чаго‑н., з аднаго месца на другое. Перапаўзці дарогу. Перапаўзці цераз насып. Перапаўзці ў іншае месца. □ Недалёка між елак [Мікола і Таня] заўважылі маленькую палянку. Цішком перапаўзлі туды. Новікаў.
2. перан. Разм. Павольна, з цяжкасцю перайсці, перабрацца цераз што‑н., на другі бок чаго‑н., з аднаго месца на другое. Танкі перапаўзлі цераз акопы. □ Сонца, якое так нядаўна .. села амаль на паўночным захадзе, перапаўзло, хаваючыся за далягляд, на паўночны ўсход. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адваро́тны
1. (не лицевой) обра́тный, оборо́тный;
адваро́тны бок — обра́тная (оборо́тная) сторона́;
2. (противоположный) обра́тный;
адваро́тны сэнс — обра́тный смысл;
раскла́сці ў адваро́тным пара́дку — расположи́ть в обра́тном поря́дке;
3. мат. обра́тный;
адваро́тная велічыня́ — обра́тная величина́;
4. разг. (отвратительный) проти́вный, отвра́тный;
○ адваро́тная прапо́рцыя — обра́тная пропо́рция;
адваро́тная сі́ла зако́на — юр. обра́тная си́ла зако́на;
◊ у адваро́тным вы́падку — в проти́вном слу́чае;
адваро́тны бок медаля́ — обра́тная сторона́ меда́ли
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Назна́йніцу ’навыварат’ (смарг., Шатал.; свісл., Сцяшк. Сл.), таксама назнинок, назнинку ’тс’ (Нас.), параўн. рус. найзнинку ’тс’. З на+*ізнаніцу, апошняе з на́ніц ’навыварат’ (гл.), у выніку дээтымалагізацыі збліжана са знаць ’ведаць’, параўн. знийніца ’выварат, левы бок матэрыі’ (Сцяшк. Сл.); аналагічна на‑знанок, параўн. знинок, знинка ’тс’, гл. Фасмер, 3, 123. Параўн. найліхоўніцу (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Палю́тка 1, палу́тка, полютка, полутка ’капусная галоўка’ (Сл. Брэс.), полу́дка, полутка, полу́док ’тс’ (ТС). Ад пол- ’палова’. Адносна суфіксацыі параўн. Сцяцко, Афікс. наз., 134. Дакладная словаўтваральная паралель у серб.-харв. палутак ’палавінка’, полутка ’паўшар’е’.
◎ Палю́тка 2 ’сцягно’ (Сл. Брэс.). Параўн. польск. poletek ’сала; бок тушы, кавалак’ < ро/ес ’тс’ < прасл. роШь (гл. поуць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыле́глы
1. прилега́ющий, прилежа́щий, примыка́ющий, сме́жный;
~лыя зе́млі — прилега́ющие (прилежа́щие, примыка́ющие, сме́жные) зе́мли;
2. мат. прилежа́щий;
п. бок — прилежа́щая сторона́;
3. (подпорченный — о зерне и т.п.) подопре́лый, подопре́вший; лежа́лый
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
папамясі́ць, ‑мяшу, ‑месіш, ‑месіць; зак., што і чаго.
Разм. Мясіць доўга, неаднаразова; памясіць многа чаго‑н. Папамясіць цеста. □ Яшчэ зімою, як замерзне [грэбля], ці ўлетку, калі спёка, сюды-туды, можна па ёй перабрацца на другі бок. Але восенню і вясною... Ого! Тут папамесім гразі. Каліна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паперано́сіць, ‑ношу, ‑носіш, ‑носіць; зак., каго-што.
Перанесці ўсё, многае або ўсіх, многіх. — Мікола, ідзі ды паперанось тыя мяхі ў сенцы, — сказаў як загадаў Надзя. Сабаленка. Чаратун павёў лодку вадою на паўночны бок, да большых кустоў.. Папераносіў да будана ламачча, разаслаў у будцы ватоўку. Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перабе́жка, ‑і, ДМ ‑жцы; ж.
1. Перамяшчэнне з аднаго месца ў другое бягом. Хутка і зладжана, перабежкамі, прабіраліся аддзяленні роты. Алешка.
2. Пераход на бок праціўніка.
3. Спец. Від канькабежнага кроку на паваротах.
4. Спец. Паўторнае спаборніцтва па бегу для ўдакладнення канчатковых вынікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)