Verbum

дзялі́ць, дзялю́, дзе́ліш, дзе́ліць; дзе́лены; незак.

1. каго-што. Падзяляць на часткі, размяжоўваць.

Д. маёмасць.

Д. на порцыі.

Д. вучняў на групы.

2. што на што. Рабіць арыфметычнае дзеянне дзялення.

Д. адзін лік на другі.

3. што з кім. Аддаваць каму-н. частку чаго-н. свайго для сумеснага карыстання.

Таварышы дзялілі ўсё папалам.

Д. хлеб і соль.

4. перан., што з кім. Перажываць што-н. разам з кім-н.

Д. радасць і гора.

|| зак. падзялі́ць, -дзялю́, -дзе́ліш, -дзе́ліць і раздзялі́ць, -дзялю́, -дзе́ліш, -дзе́ліць; -дзе́лены.

|| наз. дзяле́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

спра́віцца, спра́ўлюся, спра́вішся, спра́віцца; зак.

1. з чым і без дап. Змагчы, выканаць што-н. або, маючы сілы, зрабіць што-н.

С. да вечара.

С. з заданнем.

2. з кім-чым. Адолець у барацьбе, перамагчы каго-, што-н.

С. з ворагам.

С. з навалай.

3. Даведацца пра што-н.

С. ў адрасным бюро.

4. Схадзіўшы, з’ездзіўшы куды-н., вярнуцца назад (разм.).

С. туды і назад за суткі.

5. з кім. Зраўняцца з кім-н. (разм.).

У рабоце з ім і малады не справіцца.

|| незак. спраўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

сутыкну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. з кім-чым. Рухаючыся насустрач, ударыцца адно аб адно, наткнуцца адзін на аднаго.

Машыны сутыкнуліся на вузкай дарозе.

С. ў дзвярах з суседам.

2. з кім. Нечакана сустрэцца, сысціся дзе-н.

С. ў лесе з ляснічым.

3. перан., з чым. Спазнаць, зведаць што-н.; пазнаёміцца з чым-н.

С. з непрыемнасцямі.

4. з кім-чым. Уступіць у сутычку, сысціся ў баі.

С. з ворагам.

|| незак. сутыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. сутыкне́нне, -я, н. (да 1, 3 і 4 знач.).

палява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; незак.

1. на каго, каго, за кім і без дап. Займацца паляваннем.

П. на ваўкоў.

Ён паляваў мядзведзя.

П. за перапёлкамі.

П. за варожым разведчыкам (перан.).

2. перан., за кім-чым або на што. Старацца раздабыць, атрымаць, украсці што-н. (разм.).

П. за рэдкай кнігай.

3. Знаходзіцца ў стане цечкі (пра жывёлу; спец.).

парва́ць, -ву́, -ве́ш, -ве́; -вём, -вяце́, -ву́ць; -ві́; -ва́ны; зак., што.

1. Разарваць або крыху падраць.

П. вяроўку.

П. адзенне.

2. перан., з кім. Адразу, рэзка спыніць (знаёмства, адносіны і пад. з кім-н.).

П. дыпламатычныя адносіны.

П. з ранейшымі сябрамі.

◊

Жылы парваць (разм.) — надарвацца ад цяжкай працы.

|| незак. парыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 знач.).

дбаць, дба́ю, дба́еш, дба́е; незак., пра каго-што, аб кім-чым і без дап.

Праяўляць клопаты аб кім-, чым-н., турбавацца пра каго-, што-н.

Аб ім дбалі чужыя людзі.

Д. пра парадак у гаспадарцы.

Хто дбае, той і мае (з нар.).

◊

І не дбае — не звяртае ўвагі.

|| зак. падба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. дба́нне, -я, н.

назва́цца, -заву́ся, -заве́шся, -заве́цца; -завёмся, -завяце́ся, -заву́цца; -заві́ся; зак.

1. кім-чым. Прыняць, узяць сабе якую-н. назву, імя і пад.

Н. кантралёрам.

2. кім-чым. Сказаць, паведаміць сваё імя, прозвішча і пад.; адрэкамендавацца.

Урач увайшоў у пакой і назваўся.

3. Напрасіцца, навязацца да каго-н. з чым-н. (разм.).

Н. ў памочнікі.

|| незак. называ́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

расплаці́цца, -плачу́ся, -пла́цішся, -пла́ціцца; зак.

1. з кім-чым. Заплаціць грошы каму-н. за што-н., разлічыцца за паслугі.

Р. з даўгамі.

2. перан., з кім. Адпомсціць, разлічыцца за прычыненую крыўду.

Р. з ворагам.

3. перан. Панесці пакаранне за што-н.

Здраднік расплаціўся за свае дзеянні.

|| незак. распла́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. распла́та, -ы, ДМ -пла́це, ж.

сутыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. гл. сутыкнуцца.

2. Узаемна дакранацца, датыкацца.

С. спінамі.

3. Мець сумежныя бакі; межавацца.

Луг сутыкаецца з пасевамі жыта.

4. перан. Уступаць у якія-н. адносіны, кантакты з кім-, чым-н.; мець справу з кім-, чым-н.

С. з падатковай інспекцыяй.

С. з перакладам паэзіі.

С. з праблемай выбару.

|| наз. сутыка́нне, -я, н.

улада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. кім-чым. Мець у сваёй уласнасці.

У. крыніцамі сыравіны.

2. чым. Мець якія-н. якасці, уласцівасці.

У. добрым голасам.

3. чым. Дзейнічаць, рухаць часткамі свайго цела.

Не ў. правай рукой.

4. перан., кім. Трымаць у сваёй уладзе, падпарадкоўваць сабе, кіраваць.

Адна думка ўладала ім.

|| наз. улада́нне, -я, н. (да 1 і 4 знач.).