шкарлу́піна, -ы, мн. -ы, -пін, ж.
1. Цвёрдая абалонка чаго-н. (яйца, арэха і інш.).
2. перан. Тое, што ізалюе, абмяжоўвае магчымасць далейшага дзеяння, развіцця.
Замыкацца ў сваёй шкарлупіне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шчырава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; незак. (разм.).
Дбайна, старанна, рупна рабіць што-н.; завіхацца каля чаго-н.
Сяляне ўсё жыццё шчыруюць.
Ш. на ўборцы сена.
|| наз. шчырава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шырыня́, -і, ж.
1. гл. шырокі.
2. Працягласць чаго-н. у папярочніку, а таксама (разм.) вялікі абшар, шыр.
Ш. ракі.
Матэрыял шырынёй у адзін метр.
Вакол ш. і прастор.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эвакуі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; зак. і незак., каго-што.
Правесці (праводзіць) эвакуацыю каго-, чаго-н.
Э. супрацоўнікаў.
Дадому вярталіся эвакуіраваныя (наз.).
|| звар. эвакуі́равацца, -руюся, -руешся, -руецца; -руйся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уніка́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. чаго. Пазбягаць чаго‑н., ухіляцца ад чаго‑н. Я не раз здзіўляўся, як спрытна ўнікалі шафёры амаль непазбежных аварый. Мележ.
2. чаго. Ухіляючыся, пазбягаць чаго‑н. Калі праўду казаць, дык Яўген і ўнікаў тых заданняў, якія былі звязаны з паездкамі ў родныя мясціны. Сабаленка. Але ў размове ўжо [Зося і Паходня] не закраналі таго, аб чым толькі што гаварылі і што патрабавала яснасці. Абое баяліся і знарок унікалі яе — няхай яна акрэсліцца як-небудзь пазней, ці варта спяшацца!.. Хадкевіч. // Устрымлівацца ад чаго‑н. Насця была здзіўлена пераменай у паводзінах мужа, але цярпліва маўчала. Яна ўнікала лаянак. Сіняўскі. // Ратавацца ад чаго‑н., мінаць што‑н. Сабака сарамяжа павільваў хвастом, быццам сказаць хацеў: — Бывае ж такі выпадак, што як ні ўнікаеш, а ўсё ж спатыкаешся. Мурашка.
3. каго-чаго. Стараюцца, не жадаць сустракацца з кім‑, чым‑н. Кінуўшы мужа, Марына Паўлаўна як мага старалася ўнікаць з ім сустрэчы. Зарэцкі. [Тапурыя:] — Пачаў я ўнікаць людзей, і нейкі час як бы хвароба ў мяне такая была: дрэнна мне пры людзях! Самуйлёнак. Непакоіла няпэўнасць адносін з Ленай. Чаму дзяўчына ўнікае яго [Андрэя]? Няўжо яна пагарджае ім? Сапрыка. // ад каго. Быць заўважаным, убачаным. Так, глытаючы слёзы, прыўды, разважае Алена. Ад Ганькі не ўнікае матчын настрой. Васілевіч.
4. у што. Удумвацца, імкнуцца зразумець сутнасць чаго‑н. Віктар учытваўся, унікаў у змест. І раз, і другі прабягаў вачыма напісанае. Паўлаў. Толькі там, пад зямлёю, калі сачыў за працай Сапегі, унікаў у складаныя яе дэталі, ён [Савіцкі] перайначваўся. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насчёт предлог с род. нако́нт (каго, чаго); (о, об) аб (кім, чым), пра (каго, што);
насчёт э́того нако́нт гэ́тага;
говори́ть насчёт де́нег гавары́ць нако́нт гро́шай (пра гро́шы).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
натра́вливатьI несов.
1. (уничтожать отравой) натру́чваць, атру́чваць, труці́ць;
2. охот. напалёўваць;
3. прям., перен., разг. (кого, что, на кого, что) нацко́ўваць; (подстрекать) падбухто́рваць (супраць каго, чаго).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
обращённый
1. (повёрнутый) паве́рнуты;
2. перен. (устремлённый, направленный) зве́рнуты, накірава́ны;
3. (превращённый) пераве́рнуты (у каго); ператво́раны (у што);
4. пераве́рнуты (у што); схі́лены (да чаго); см. обрати́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
отсоедини́ть сов.
1. (отделить) аддзялі́ць;
отсоедини́ть трубу́ от чего́-л. аддзялі́ць трубу́ ад чаго́-не́будзь;
2. (отключить) адключы́ць;
отсоедини́ть телефо́н адключы́ць тэлефо́н;
3. (отцепить прицепное орудие) адчапі́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
презира́ть несов.
1. (относиться с презрением) пагарджа́ць (кім, чым); ста́віцца з пага́рдай (да каго, да чаго);
2. (считать недостойным внимания) пагарджа́ць (кім, чым); (пренебрегать) грэ́баваць (кім, чым);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)