по́люс, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Адзін з двух пунктаў перасячэння ўяўнай восі вярчэння Зямлі з зямной паверхняй, а таксама мясцовасць вакол гэтых пунктаў.
Паўночны п.
2. Адзін з двух супрацьлеглых канцоў электрычнага ланцуга або магніта (спец.).
Дадатны, адмоўны п.
3. перан. Што-н. зусім супрацьлеглае чаму-н. іншаму (кніжн.).
Гэтыя характары — два полюсы.
○
Полюсы свету (спец.) — пункты перасячэння нябеснай сферы т.зв. воссю свету, вакол якой адбываецца сутачнае вярчэнне гэтай сферы.
Паўночны і Паўднёвы полюсы свету.
Полюсы холаду (спец.) — вобласці найбольш нізкіх зімовых тэмператур на зямной паверхні.
Магнітныя полюсы Зямлі (спец.) — пункты на зямной паверхні, у якіх магнітная стрэлка з гарызантальнай воссю вярчэння прымае вертыкальнае становішча.
|| прым. по́люсны, -ая, -ае (да 2 знач.).
П. ток.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аста́нкі, ‑аў; адз. няма.
Цела нябожчыка; прах. Радзіма — гэта і той курганок зямлі, дзе ляжаць астанкі бацькоў, дзядоў і прадзедаў. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абледзяне́нне, ‑я, н.
Дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. абледзянець.
•••
Абледзяненне Зямлі — значнае пашырэнне плошчы мацерыковага лёду прыпалярных і горных абласцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вяско́вец, ‑коўца, м.
Чалавек, які пастаянна жыве ў вёсцы; селянін. Вузкая градка маладога бярэзніку адмяжоўвала панскую зямлю ад зямлі вяскоўцаў. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запу́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., каго-што.
Абл. Запужаць, запалохаць. Нас вораг нічым не запудзіць — мы мір на зямлі адстаім. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
міжледніко́вы, ‑ая, ‑ае.
У выразе: міжледніковыя вякі (эпохі) — геалагічныя вякі, якія раздзялялі абледзяненні чацвярцічнага перыяду гісторыі зямлі і характарызаваліся значным пацяпленнем.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
непрывы́клы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які не прывык да каго‑, чаго‑н. Непрывыклыя да работы рукі сяк-так перакорпвалі дзялянку зямлі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпа́лы, ‑ая, ‑ае.
Які прыпаў да чаго‑н., апусціўся. [Самалёт] ірвануўся па бетан[а]ванай паласе ўздоўж зялёных ліхтароў, прыпалых да самай зямлі. Карамазаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пустэ́льнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць пустэльнага; бязлюднасць. Гэта чорная паласа зямлі змяніла выгляд усяго балота, ажывіла яго, парушыла яго пустэльнасць, здзічэласць. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расцвіта́нне, ‑я, н.
Дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. расцвітаць — расцвісці; росквіт. Вечнае расцвітанне зямлі поўніць нас салодкай трывогаю сэрца. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)