метры́чны ​1, ‑ая, ‑ае.

Ужываецца ў выразе: метрычная сістэма мер гл. сістэма.

метры́чны ​2, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да метрыкі ​1 (у 1 знач.). Класічная цвёрдасць страфы і радка паказвае на тое, што паэт шукаў новага не ў рытмічнай схеме, хаця і не баяўся складанай метрычнай задачы. У. Калеснік.

метры́чны ​3, ‑ая, ‑ае.

Які звязаны з запісамі актаў нараджэння; які мае адносіны да метрыкі ​2. Метрычная кніга. Метрычнае пасведчанне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рудні́к ’сістэма збудаванняў для здабывання карысных выкапняў’ (ТСБМ). Укр., рус. рудни́к, славен. rudnik, серб.-харв. ру̂дни́к, балг. ру́дник. Утварэнне з суфіксам ‑нік ад руда (гл.), характэрнае пераважна для ўсходне- і паўднёваславянскіх моў. У заходнеславянскіх мовах назвы з тым жа коранем, але іншымі суфіксамі: польск. rudnia, в.-луж. rudnica, чэш. rudný důl (Чарных, 2, 126).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

парламентары́зм, ‑у, м.

Сістэма дзяржаўнага кіравання на чале з парламентам. Разумеючы бяссілле буржуазнага парламентарызму, асабліва ва ўмовах буржуазнай дыктатуры, Тарашкевіч уважліва сачыў за зжываннем парламенцкіх ілюзій у масах. Палуян.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

біна́рны, ‑ая, ‑ае.

Спец.

1. Які складаецца з дзвюх частак, двух кампанентаў (металаў або металу і неметалу). Бінарныя сплавы.

2. У інфарматыцы — тое, што і дваічны. Бінарная сістэма лічэння.

[Лац. binarius — двайны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ба́льны I (прил. к баль) ба́льный

ба́льны II (прил. к бал) ба́лльный;

~ная сістэ́ма ацэ́нкі ве́даў — ба́лльная систе́ма оце́нки зна́ний

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дыха́нне, -я, н.

1. Працэс паглынання кіслароду і выдзялення вуглякіслага газу жывымі арганізмамі.

Стомленасць праяўлялася ў паскораным дыханні.

2. перан. Подых, павеў чаго-н.

Д. вясны.

○

Штучнае дыханне — сістэма прыёмаў для аднаўлення натуральнага дыхання.

◊

Другое дыханне — аб новых сілах, бадзёрасці ў каго-н. пасля стомленасці, апатыі.

|| прым. ды́хальны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ма́трыца, -ы, мн. -ы, -рыц, ж. (спец.).

1. Увагнутая частка друкарскай формы, у якой атрымліваюць шрыфты.

Свінцовая м.

Пластмасавая м.

2. У матэматыцы: сістэма якіх-н. элементаў, размешчаных у выглядзе прамавугольнай табліцы.

3. Узор, штамп, форма ў серыйнай вытворчасці аб’ектаў мастацтва і тэхнікі.

|| прым. ма́трычны, -ая, -ае.

М. прэс.

М. цэх.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

натурфіласо́фскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да натурфіласофіі і натурфілосафаў, уласцівы ім. Натурфіласофская сістэма. □ У ацэнцы сучаснікаў Скарына выступае высока адукаваныя для свайго часу вучоным з натурфіласофскім складам думкі. Алексютовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

блакіро́вачны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да блакіроўкі ( у 2 знач.). Блакіровачная сістэма. Блакіровачны сігнал.

2. Які працуе пры дапамозе блокаў, з выкарыстаннем блокаў (гл. блок ​1). Блакіровачны механізм.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ко́смас, ‑у, м.

Сусвет (Сонечная сістэма, зоркі, міжзорнае асяроддзе, галактыкі, міжгалактычнае асяроддзе). // Прастора, якая распасціраецца за межамі зямной атмасферы на вышыні, большай за ≈ 100 км. Пакарэнне космасу. Палёты ў космас.

[Грэч. kosmos.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)