Апруда 1 ’гультай, абжора’ (Касп.). Няясна. Параўн. літ. aprūdìjęs ’іржавы’.
Апруда 2 ’смерць’, віц. (П. В. Садоўскі, вусн. паведамл.). У выразе хай цябе апруда ’каб ты здох’. Параўн. апрудзіцца, апруцянець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ка́чка ж. у́тка;
◊ каб цябе́ (яго́, яе́) ка́чкі стапта́лі — погов. чтоб тебе́ (ему́, ей) пу́сто бы́ло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
здрок, ‑а, м.
Абл. Авадзень. — Які ж укусіў цябе здрок? Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вхо́жий / я (ты, он) вхож мяне́ (цябе́, яго́) прыма́юць, я ма́ю (ты ма́еш, ён ма́е) до́ступ (до́пуск).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
самаду́р, ‑а, м.
Той, хто дзейнічае па асабістаму капрызу, не лічачыся з іншымі людзьмі. [Максім:] — Але калі стары самадур здзекуецца з цябе, з тваіх перакананняў, тэрарызуе цябе, дык чаго ж ты [Андрэй] сам варты? Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цыні́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які праяўляе цынізм, бессаромнасць. Знешне грубаваты і цынічны, Славік быў уражлівы. Шамякін.
2. Поўны цынізму, бессаромнасці. Цынічная абраза. □ [Галіна:] — О, як я ўзлавалася на цябе! Мне ўсё ўспаміналася тая жанчына, нават не жанчына, а ліст яе да цябе — нахабны, цынічны, — ад чаго мне яшчэ горш балела, бо я бачыла, якая гразь прыліпае да цябе... Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напе́радзе, прысл. і прыназ.
1. прысл. На нейкай адлегласці перад кім-, чым-н.
Ісці н.
Н. быў лес.
2. прысл. У будучым.
У цябе яшчэ ўсё н.
Н. была цікавая работа.
3. прыназ. з Р. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры назве асобы ці прадмета, на некаторай адлегласці перад якімі хто-, што-н. знаходзіцца.
Ісці н. ўсіх.
Сесці н. каго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Вале́нта ’хвароба’ (Бір. Дзярж.): «каб цябе валента кінула», валянтова ’прыпадкі’ (КЭС). З польск. Walenty (?), Параўн. чэш. valentinsky, якое Ф. Барташ тлумачыць так: «Дзіця, народжанае на святога Валянціна, будзе валянцінскае, г. зн. будзе хварэць на прыпадкі» (Барташ, 474).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
закліна́ць несов., в разн. знач. заклина́ть;
з. скарб — заклина́ть клад;
~на́ю цябе́, скажы́ пра́ўду — заклина́ю тебя́, скажи́ пра́вду
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
переспо́рить сов. пераспрача́ць; перамагчы́ ў спрэ́чках;
его́ (тебя́) не переспо́ришь яго́ (цябе́) не пераспрача́еш (не перамо́жаш у спрэ́чках).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)