цена́

1. цана́, -ны́ ж.; (стоимость) кошт, -ту м.;

цена́ произво́дства цана́ вытво́рчасці;

опто́вая цена́ апто́вая цана́;

твёрдая цена́ цвёрдая цана́;

заготови́тельная цена́ нарыхто́ўчая цана́;

прода́жная цена́ прада́жная цана́;

быть в цене́ быць у цане́;

повыша́ться в цене́ павыша́цца у цане́;

повыше́ние (рост) цен павышэ́нне (рост) цэн;

сниже́ние цен зніжэ́нне цэн;

назна́чить це́ну вы́значыць цану́;

колеба́ние цен хіста́нне цэн;

2. перен. цана́, -ны́ ж., кашто́ўнасць, -ці ж., ва́ртасць, -ці ж.;

цена́ дру́жбы цана́ (кашто́ўнасць) дру́жбы;

◊

в цене́ у цане́;

кра́сная цена́ найбо́льшая цана́, уся́ цана́;

грош цена́ грош цана́;

дорого́й цено́й дараго́й цано́й;

знать це́ну (кому-, чему-л.) ве́даць цану́ (каму-, чаму-небудзь);

любо́й цено́й любо́й цано́й;

цено́й жи́зни цано́й жыцця́;

цены́ нет цаны́ няма́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цана́ ж., прям., перен. цена́;

ро́знічныя цэ́ны — ро́зничные це́ны;

зніжэ́нне цэн — сниже́ние цен;

хіста́нне цэн — колеба́ние цен;

цвёрдая ц. — твёрдая цена́;

збіць ~ну́ — сбить це́ну;

ц. вытво́рчасці — цена́ произво́дства;

~но́ю ўпа́ртай пра́цы — цено́ю упо́рного труда́;

ц. дру́жбы — цена́ дру́жбы;

○ стра́тныя цэ́ны — бро́совые це́ны;

◊ дараго́й ~но́й — дорого́й цено́й;

любо́й ~но́й — любо́й цено́й;

~ны́ няма́ — (каму, чаму) цены́ нет (кому, чему);

ве́даць ~ну́ — (каму, чаму) знать це́ну (кому, чему);

загну́ць (залама́ць, загарадзі́ць) ~ну́ — заломи́ть це́ну;

грош ц. — (каму, чаму) грош цена́ (кому, чему);

нагна́ць (набі́ць) ~ну́ — наби́ть це́ну

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сіндыка́т, ‑а, М ‑каце. м.

1. Адна з форм капіталістычных манаполій, аб’яднанне прадпрыемцаў, якое бярэ на сябе ажыццяўленне ўсёй камерцыйнай дзейнасці (вызначэнне цэн, збыт прадукцыі і пад.) пры захаванні вытворчай і юрыдычнай самастойнасці кожнага з яго прадпрыемстваў. Ні адзін чалавек не пазбаўляецца намі маёмасці без асобага дзяржаўнага закону аб нацыяналізацыі банкаў і сіндыкатаў. Ленін.

2. Назва прафесіянальных саюзаў у Францыі і некаторых іншых краінах. У гмаху, дзе размяшчаецца ўпраўленне французскага хрысціянскага сіндыката, ёсць адзін пакой для эмігранцкага аддзела. Прокша.

3. У СССР на пачатку нэпу — аб’яднанне трэстаў пэўнай галіны прамысловасць якое вяло планавую закупку і збыт прадукцыі.

[Фр. syndicat ад грэч. syndikos — які дзейнічае сумесна.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цана́, ‑ы́; мн. цэ́ны, цэн; ж.

1. Грашовае вырашэнне вартасці тавару. Базарная цана. Дзяржаўная цана. Нарыхтоўчая цана. Закупачная цана. □ Каржакевіч спусціў цану на чатыры пуды. Крапіва. Конь старэе — у цане танее, вол старэе — цану набірае. Прыказка. // Грашовая плата за якую‑н. работу, паслугу. У невялікай вёсцы лясной Пастух цану загінае вясной. Кусянкоў.

2. цано́й чаго. Ужываецца ў значэнні: страціўшы што‑н., ахвяраваўшы чым‑н., перажыўжы што‑н. Клінцэвіч вырашыў: нават цаной уласнага жыцця адпомсціць гаду. Машара.

•••

Адпускная цана — цана, якая ўстанаўліваецца пры продажы прадукцыі.

Стратная цана — цана ніжэй сабекошту.

Цана вытворчасці — у капіталістычным грамадстве — ператвораная форма вартасці тавару, роўная суме выдаткаў і сярэдняму прыбытку.

Ведаць цану гл. ведаць.

Грош цана (у базарны дзень) каму-чаму — не мае ніякай каштоўнасці, нічога не варты, ні на што не прыгодны.

Дарагой цаной — затраціўшы вялікія сілы, намаганні, панёсшы вялікія ахвяры (дасягнуць чаго‑н., зрабіць што‑н.).

Загнуць (заламаць, загарадзіць) цану гл. загнуць.

Любой (якою б ні было) цаной — любымі сродкамі, шляхамі, не шкадуючы нічога (дасягнуць чаго‑н., зрабіць што‑н.). Туды, на той бок пералезці, Пра ўсё даведацца на месцы, Якою б ні было цаной! Колас.

Набіць (нагнаць) сабе цану гл. набіць.

Нагнаць (набіць) цану гл. нагнаць.

Не стаяць за цану гл. стаяць.

Траціць цану гл. траціць.

У цане — дорага каштуе; высока цэніцца.

Цаны няма каму-чаму гл. няма.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)