хулаху́п, ‑а, м.
1. Гімнастычны абруч, які круцяць вакол тулава.
2. Фізічныя практыкаванні, кручэнне абруча вакол цела без дапамогі рук.
[Ад hula — назва палінезійскага народнага танца і англ. hoop — абруч.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
радыёфі́зіка, ‑і, ДМ ‑зіцы, ж.
Галіна фізікі, у якой вывучаюцца фізічныя працэсы, звязаныя з электрамагнітнымі ваганнямі і радыёхвалямі. Поспехі радыёфізікі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэрмадына́міка, ‑і, ДМ ‑міцы, ж.
Раздзел фізікі, які вывучае законы цеплавога руху і ўплыў цеплавога руху на фізічныя ўласцівасці цел.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тамі́ць, тамлю́, то́міш, то́міць; то́млены; незак.
1. каго-што. Мучыць, знясільваць (цяжкай працай, хадой і пад.).
2. каго-што. Прычыняць фізічныя або маральныя пакуты.
3. што. Вытрымліваць пры пэўных умовах для атрымання неабходных якасцей (спец.).
Т. цэлюлозу.
|| наз. тамле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
матэ́рыя, -і, ж.
1. Аб’ектыўная рэальнасць, якая існуе па-за чалавечай свядомасцю і незалежна ад яе.
Формы існавання матэрыі.
2. Рэчыва, з якога складаюцца фізічныя целы прыроды.
Будова матэрыі.
3. Тканіна, матэрыял (у 4 знач.; разм.).
4. перан. Прадмет размовы, тэма.
Гутарыць аб высокай матэрыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надлама́цца, -ламлю́ся, -ло́мішся, -ло́міцца; -лама́ўся, -ма́лася; -ламі́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Атрымаць трэшчыну, не пераламацца зусім.
Сук надламаўся.
2. перан. Страціць фізічныя або душэўныя сілы; аслабець.
Здароўе надламалася.
3. перан. Стаць іншым, змяніцца.
У іх узаемаадносінах нешта надламалася.
|| незак. надло́мвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
канструява́ць, ‑руюю, ‑руюеш, ‑руюе; незак., што.
1. Ствараць план, канструкцыю чаго‑н.; распрацоўваць канструкцыю і збіраць, вырабляць механізмы, машыны і інш. Канструяваць аўтамабілі. Канструяваць фізічныя прыборы. Канструяваць радыёпрыёмнік.
2. Кніжн. Ствараць у пэўным саставе. Канструяваць прэзідыум міжнароднага кангрэса.
[Ад лац. construere — будаваць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Спорт ‘фізічныя і разумовыя практыкаванні, спаборніцтвы’ (ТСБМ, Некр. і Байк.). Запазычана праз рус. спорт або польск. sport. З англ. sport, дзе першапачаткова значыла ‘забава, пацеха’, а з XVII ст. спаборніцтва’. Узнікла праз аферэзу з disport ‘забаўляцца, гуляць’, запазычанага з ст.-франц. desporter (< porter ‘насіць’, параўн. імпарт, экспарт, порт). Гл. Глухак, 572; Сной₂, 738; ЕСУМ, 5, 381.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фізі́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да фізікі (у 1 знач.). Фізічныя законы. Дасягненні фізічнай навукі. Фізічныя доследы. // Прызначаны для вывучэння фізікі, для падрыхтоўкі спецыялістаў у галіне фізікі. Фізічная лабараторыя. Фізічны гурток. □ А рэастат мы можам зрабіць самі ў сваім фізічным кабінеце, — дадаў.. [настаўнік], — Гэта не бяда. Якімовіч.
2. Уласцівы галіне з’яў, якімі займаецца фізіка. Фізічныя працэсы. □ Калі для механічнага і хімічнага даследавання парод трэба мець іх у руках, то фізічныя іх уласцівасці можна вызначыць з паверхні. Чаркасаў.
3. Які мае адносіны да прадметаў і з’яў матэрыяльнага свету; матэрыяльны. Фізічны знос машын. Фізічны аб’ём закупак.
4. Які мае адносіны да чалавечага арганізма, будовы чалавека, яго знешняга аблічча. Чым больш.. [Галена] вырастала, тым больш магла б быць увасабленнем дзявочага здароўя і сілы. Разам з тым яна рабілася ўвасабленнем і дзявочай прыгажосці. Гэта была прыгажосць фізічная, пышная і заўсёды прывабная. Чорны. // Звязаны са станам арганізма, яго адчуваннямі. Фізічны страх. □ Цяпер.. [Люба] чытала.. Таксама як лёгкасць чыстай бялізны поўніла яе цела фізічнай асалодай, так і тут была своеасаблівая асалода. Чорны. Вязня з туга скутымі мазольнымі рукамі Займаюць фізічныя і душэўныя пакуты. Бугаёў. Стук колаў, які аддаляўся, цішэў, біў Алаізу па сэрцы. Яна адчувала проста фізічны боль ад гэтых удараў. Арабей. // Які датычыцца сілы і працы мышцаў; не разумовы. Фізічнае выхаванне вучняў. Фізічная падрыхтоўка спартсменаў. □ Аўтаматычнае выключэнне і ўключэнне вызваляе рабочых ад фізічнай працы.. Яны толькі пазіраюць за работай агрэгатаў. «Беларусь». // Звязаны з якім‑н. уздзеяннем на цела, арганізм. Фізічная расправа. Фізічнае пакаранне. Фізічнае знішчэнне.
5. Які адносіцца да палавых узаемаадносін; сексуальны. Фізічная блізкасць.
•••
Фізічная зарадка — комплекс фізічных практыкаванняў, якія выконваюць з мэтай аздараўлення арганізма.
Фізічная культура гл. культура.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́радзіцца, ‑дзіцца; зак.
1. Страціць станоўчыя фізічныя або псіхічныя якасці папярэдніх пакаленняў; заняпасці; звесціся. Старажытныя віды жывёл вырадзіліся. Вырадзілася племя.
2. Ператварыцца ў сваю процілегласць, страціць першапачатковыя станоўчыя якасці. [Русіновіч:] — Але аптымізм можа вырадзіцца ў бяздумнасць, зубаскальства, няўвагу да сацыяльнага боку жыцця. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)