Салду́к ’салдат’ (Касп.). З салдат (гл.) з заменай канцавога складу суф. ‑ук, як у прыму́к ’прымак’, знайду́к ’пазашлюбнае дзіця’ і г. д.; аб суфіксе гл. Сцяцко, Афікс. наз., 74.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жаўне́р ’польскі салдат’ (ТСБМ), ’салдат’ (БРС). Рус. жолнер ’польскі салдат’, укр. жовнір ’тс’, ’салдат’. З польск. żołnierz, ст.-польск. żołdnierz < ням. Söldner. Паводле Клячкоўскага (Зб. Развадоўскаму, II, 331) і Шцібера (Świat jęz. Sł., 295), ст.-польск. з ням. праз чэш. пасрэдніцтва да XIV ст. У ст.-бел. фіксуецца яшчэ з канца XV ст. жолнеръ з шэрагам вытворных (Булыка, Запазыч., 114–115), ст.-польск. żołdnierz зафіксавана ў першай палавіне XVI ст. (Рэчак). Ням. Sold ’плата прафесіянальнага салдата’, с.-ням. solt ’тс’ < ст.-франц. solt ’залатая манета, аплата салдата’ < познелац. sol(i)dus (nummus) ’шчырая манета’. С.-в.-ням. soldenx̄re, soldenier ’наёмны салдат’ утворана на гэтай аснове (Дудэн).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
коннагвардзе́ец, ‑дзейца, м.
1. Салдат або афіцэр лейб-гвардыі коннага палка ў дарэвалюцыйнай Расіі.
2. Салдат або афіцэр гвардзейскай кавалерыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цы́рык, ‑а, м.
Мангольскі салдат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карабіне́р, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У Заходняй Еўропе і Расіі да сярэдзіны 19 ст.: узброены карабінам салдат-стралок.
2. Жандар у Італіі.
|| прым. карабіне́рны, -ая, -ае.
К. полк.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
самастрэ́л², -а і -у, м.
1. -у. Наўмыснае раненне самога сябе з мэтай ухіліцца ад ваеннай службы.
2. -а, мн. -ы, -аў. Салдат, які знарок раніў сябе (разм.).
Шпіталізаваць самастрэла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
легіяне́р, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Воін, салдат легіёна (у 1 і 2 знач.).
2. Спартсмен, які выступае ў замежных клубах (камандах) па кантракце.
Італьянскі л.
|| прым. легіяне́рскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мушкецёр, ‑а, м.
Салдат, узброены мушкетам.
[Фр. mousquetaire ад mousquet — мушкет.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тэрмо́мант ‘фляжка’: салдат забыўсʼа тэрмомант (гродз., Сцяшк. Сл.). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
е́гер, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Паляўнічы прафесіянал; спецыяліст па арганізацыі палявання, ахове і ўзнаўленні фаўны.
2. Салдат з асобых стралковых (егерскіх) палкоў у некаторых еўрапейскіх арміях.
|| прым. е́герскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)