Лу́пік ’лазіна, з якой садрана кара’ (ТС). Да лупі́ць ’здзіраць кару’. Суфікс ‑ік, як ду́бчык, драг. бэ́чік ’пуга’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ліслі́вец, ‑ліўца, м.
1. Той, хто ліслівіць, схільны да ліслівасці; падлізнік. — Юзік, ну і пуга ў цябе!.. Ого! — прыцмокваючы языком, гаварыў каторы ліслівец і прасіў: — Дай патрымацца хоць... Хадановіч.
2. Разм. Той, хто любіць лашчыцца да каго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закруці́цца, -учу́ся, -у́цішся, -у́ціцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Завіцца (пра валасы).
Валасы закруціліся.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абматацца, абвіцца вакол чаго-н.
Пуга закруцілася вакол пугаўя.
3. Абматаць, абгарнуць сябе чым-н.
З. ў коўдру.
4. Стаміцца, змучыцца ад розных клопатаў (разм.).
Столькі спраў, зусім закруціўся.
5. Пачаць круціцца.
Кола закруцілася.
|| незак. закру́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абмата́цца сов., в разн. знач. обмота́ться;
а. ручніко́м — обмота́ться полоте́нцем;
пу́га ~та́лася вако́л пугаўя́ — кнут обмота́лся вокру́г кнутови́ща
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пасцю́шка ’доўгая пуга ў пастуха’ (Выг.). Да пасці© (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко, Афікс. наз., 72–73. Аналагічна свіс‑ тушка, габлюшка, вітушка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пугаўё, ‑я, н.
Дзяржанне пугі; пужальна. Фурман стаяў перад нартамі, трымаючы ў левай руцэ вялікія рукавіцы з аўчыны, а ў правай сырамятную пугу на доўгім бамбукавым пугаўі. Брыль. [Зміцер] трымае ў руцэ пугаўё, а пуга, як доўгая тонкая змяя, цягнецца па гразі. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пу́гальна (puhalno) ’ручка біча, пугі’ (Тарн.). Ад пуга 1 па тыпу касільна ’дзяржанне касы’, пужальна ’пугаўё’, магчыма, пад уплывам вядомай на Палессі “дэпалаталізацыі” ж: угэ < ужэ, няўго < пяўжо і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Байч (ж. р.) ’пуга’ (Сцяц.). Відаць, запазычанне з ням. (з нейкай дыялектнай формы) Peitsche ’тс’ (узятае ў XIV ст. з слав. моў, параўн. слав. bičь; аб гісторыі ням. слова падрабязна гл. Клюге, 537).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
замота́ться в разн. знач. замата́цца;
кнут замота́лся вокру́г кнутови́ща пу́га замата́лася вако́л пугаўя́;
замота́ться шарфо́м замата́цца ша́лікам;
он совсе́м замота́лся ён зусі́м замата́ўся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Кнут ’пуга’ (Сл. паўн.-зах., Яруш., Бяльк., Сцяшк.). Укр. кнут, рус. кнут, ст.-рус. кнутъ (іншыя славянскія паралелі — запазычанні з рускай мовы). Крыніца ўсходнеславянскіх слоў паўночнагерманская: ст.-ісл. knutr ’вузел’ (гаворка ідзе пра «вузлаваты» біч). Іншыя этымалогіі неверагодныя (Фасмер, 2, 265).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)