кізі́л, ‑у, м.
1. Паўднёвае дрэва або куст сямейства кізілавых з жоўтымі кветкамі.
2. зб. Цёмна-чырвоныя кіслыя і даўнія ягады гэтага дрэўца.
[Ад цюрк. кізіл — чырвоны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грэйпфру́т, ‑а, М ‑руце, м.
1. Паўднёвае вечназялёнае цытрусавае дрэва сямейства рутавых.
2. Гаркавата-салодкі пахучы плод гэтага дрэва круглай або авальнай формы.
[Англ. grape-fruit.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́льма, -ы, мн. -ы, -аў, ж.
Паўднёвае вечназялёнае дрэва з прамым негалінастым ствалом і кронай з перыстых або веерападобных лістоў.
Какосавая п.
Фінікавая п.
◊
Пальма першынства — першае месца ў дасягненні чаго-н., перавага ў чым-н. [ад звычаю ў Старажытнай Грэцыі ўзнагароджваць пераможцу ў спаборніцтвах пальмавай галінкай або вянком].
|| прым. па́льмавы, -ая, -ае.
Пальмавая галіна.
Пальмавы алей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
маскі́т, ‑а, М ‑кіце, м.
1. Крывасоснае паўднёвае насякомае атрада двухкрылых.
2. толькі мн. (маскі́ты, ‑аў). Спец. разм. Быстраходныя ваенныя караблі, прызначаныя для баявых дзеянняў вялікімі групамі.
[Ісп. mosquito ад лац. musca — муха.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Па́льма ’паўднёвае вечназялёнае дрэва з высокім прамым ствалом і кронай з перыстых або веерападобных лістоў’. З польск. palma ’тс’. Ст.-бел. пальма (палма) (пач. XVII ст.) < ст.-польск. palma < лац. palma (Булыка, Лекс. запазыч., 148).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пе́рсік ’паўднёвае пладовае дрэва і яго плод, Persica vulgaris’ (ТСБМ). З рус. персик (Крукоўскі. Уплыў, 73), якое праз с.-н.-ням. persik, с.-в.-ням. pfërsich ’тс’ з лац. malum persicum ’персідскі яблык’ (Фасмер, 3, 243).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
айва́, ‑ы, ж.
1. Паўднёвае пладовае дрэва сямейства ружакветных.
2. Плод гэтага дрэва, падобны на яблык і грушу, цвёрды, даўкі на смак. / у знач. зб. Варэнне з айвы.
[Цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фіста́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
1. Паўднёвае пладовае дрэва з перыстымі лістамі сямейства сумахавых.
2. Ядомы плод гэтага дрэва, які мае форму невялікага арэха.
[Ад фр. pistache з грэч.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шакала́д, -у, М -дзе, м.
1. Кандытарскі выраб, які атрымліваюць шляхам перапрацоўкі зерня какавы з цукрам.
Плітка шакаладу.
2. Салодкі напітак на малацэ з парашку гэтага вырабу.
Выпіць кубак шакаладу.
|| прым. шакала́дны, -ая, -ае.
Ш. колер (карычневы). Шакаладнае дрэва (вечназялёнае паўднёвае дрэва, з насення якога атрымліваюць какаву).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
но́жанкі, ‑нак; адз. няма.
Маленькія нажніцы. На падаконнік падала паўднёвае сонца, іскрылася ў кавалку люстэрка, янае ляжала на акне побач з ножанкамі, і лёгкім зайчыкам свяцілася на столі. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)