накі́даць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што і чаго.
1. Кінуць у некалькі прыёмаў нейкую колькасць чаго-н.
Н. кучу камення.
2. Кідаючы, скласці ў якой-н. колькасці, напоўніць.
Н. кошык яблыкаў.
Н. пяць стагоў сена.
3. Скласці ў агульных рысах; хутка намеціць, напісаць, намаляваць што-н.
Н. план выступлення.
|| незак. накіда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.) і накі́дваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. на́кід, -у, М -дзе, м. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
змалява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак., каго-што.
1. Зрабіць копію якога‑н. малюнка, чарцяжа і пад. // Намаляваць з натуры. Змаляваць бярозу.
2. Пакрыць што‑н. скрозь малюнкамі і пад. Змаляваць увесь альбом. □ На сцяне, паміж вокнамі, вісела карта, уся змаляваная стрэлкамі і кружкамі. Шахавец.
3. Зрасходаваць на маляванне. Змаляваць аловак. Змаляваць усю фарбу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адлюстрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), што. Узнавіць, перадаць чый-н. вобраз на сваёй люстраной паверхні, адкінуць у адваротным напрамку светавыя промні.
Возера адлюстравала кроны пышных дрэў.
2. Перадаць у вобразах або паняццях аб’ектыўную рэальнасць.
3. Ахарактарызаваць, перадаць сутнасць, змест, унутраныя асаблівасці чаго-н.
Чалавек стараўся падабраць такія словы, якія б дакладна адлюстравалі яго душэўны стан.
4. Увасобіць у мастацкіх вобразах, паказаць, намаляваць.
А. жыццё народа ў рамане.
|| незак. адлюстро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. адлюстрава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
написа́ть сов. напіса́ць, мног. панапі́сваць; (на пишущей машинке) надрукава́ць; (красками) намалява́ць;
◊
на лбу напи́сано на лбе напі́сана;
на лице́ напи́сано на тва́ры напі́сана;
на роду́ напи́сано уст. на раду́ напі́сана;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пазі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.
1. Быць натурай для фатографа або мастака. Сам Пік, як звар’яцелы, бегае па гораду па нейкіх справах: афармляе дакументы.., пазіруе фатографам і дае інтэрв’ю. Быкаў. [Ісак:] — Мне хочацца намаляваць вас. Можа вы згодзіцеся пазіраваць мне? Асіпенка.
2. Прымаць позу (у 2 знач.), рысавацца. Васіль і зайздросціў Шышкову за ўменне так добра, дакладна расказваць і ў думках дакараў за тое, што ён яўна крыху пазіруе. Шамякін. [Ала] крыху пазіруе, каб даць .. [Васілю Пятровічу] магчымасць паглядзець на сябе бяссільную. Карпаў.
[Фр. poser.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́пісаць, -ішу, -ішаш, -іша; -ішы; -ісаны; зак.
1. што. Знайшоўшы, спісаць, запісаць.
В. цытату з кнігі.
2. што. Напісаць для выдачы каму-н.
В. ордар.
В. рахунак.
3. каго-што. Старанна апісаць сродкамі мовы або намаляваць.
В. вобразы дзеючых асоб.
В. узор.
4. што. Заказаць дастаўку чаго-н.
В. газету.
5. каго (што). Выклікаць пісьмова.
В. да сябе сям’ю.
6. каго (што). Выключыць са спісаў, са складу чаго-н.
В. хворага з бальніцы.
7. што. Зрасходаваць пісаннем (разм.).
В. чарніла з аўтаручкі.
|| незак. выпі́сваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. выпі́сванне, -я, н. і вы́піска, -і, ДМ вы́пісцы, ж. (да 1, 2, 4—6 знач.).
|| прым. выпісны́, -а́я, -о́е (да 3 і 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нама́заць, ‑мажу, ‑мажаш, ‑мажа; зак.
1. каго-што. Пакрыць слоем чаго‑н. ліпучага, вадкага, густога. Намазаць хлеб маслам. □ Алік намазаў мёдам лусту хлеба, узяў касу і кошык і выйшаў са двара. Шашкоў. Увечары [Іван] намазаў дзёгцем юхт[о]выя боты, апрануў паддзёўку і пайшоў. Быкаў.
2. каго-што. Разм. Пакрыць слоем касметычных сродкаў. Намазаць губы. Намазаць шчокі.
3. Разм. Напэцкаць на чым‑н. Намазаць на стале.
4. што і без дап. Разм. Дрэнна, няўмела напісаць, намаляваць і пад.
5. што. Падмазаць чым‑н. Тлуста, не шкадуючы, [Рахмілька] намазаў калёсы. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пейза́ж, ‑у і ‑а, м.
1. ‑у. Агульны выгляд якой‑н. мясцовасці, краявід. Лясны пейзаж. Пейзаж позняй восені. □ Парадзеў, рассунуўся цяжкі і сляпы змрок, выпускаючы з свае няволі тонкія празрыстыя абрысы зімняга пейзажу. Колас. Але мы ішлі, ішлі. Прыгнятаў яшчэ бясконца аднастайны пейзаж. С. Александровіч.
2. ‑а. Малюнак краявіду. Выстаўка пейзажаў вядомага мастака. Намаляваць пейзаж. // Апісанне краявіду ў творах мастацкай літаратуры. Палескія пейзажы ў творах Я. Коласа. □ Пейзажы ў літаратурных твораў выхоўваюць у чытачоў любоў да роднай прыроды і айчыны, вучаць бачыць і адчуваць красу лясоў, палёў, рэк і азёр. А. Макарэвіч.
3. ‑а. Адзін з жанраў мастацкага жывапісу. Лірычны пейзаж. Індустрыяльны пейзаж.
[Фр. paysage.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́пісаць, ‑пішу, ‑пішаш, ‑піша; зак., каго-што.
1. Спісаць адкуль‑н. Выпісаць цытату.
2. Зрабіць заказ у пісьмовай форме на выдачу, высылку чаго‑н. Выпісаць кнігу з кнігасховішча. Выпісаць газету. // Вызваць пісьмом, тэлеграмай і пад. каго‑н. Пан Вальвацкі зрабіў так, як рабіў не адзін пан, заводзячы культурную гаспадарку: ён выпісаў немца спецыяліста. Крапіва.
3. Выключыць са спісаў, са складу чаго‑н. Выпісаць хворага з бальніцы.
4. Напісаць для каго‑н. дакумент. Выпісаць ордэр, чэк, пропуск, квіток.
5. Кніжн. Старанна апісаць сродкамі мовы, стварыць што‑н. філіграннае; намаляваць. Выпісаць вобразы дзеючых асоб. Выпісаць узор.
6. Разм. Зрасходаваць пісаннем. Выпісаць чарніла з аўтаручкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накі́даць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.
1. Кінуць у некалькі прыёмаў нейкую або вялікую колькасць чаго‑н. Накідаць камення. □ Забілі [хлапчукі] дзве палі, палажылі бервяно, накідалі каля яго камення і засыпалі жвірам, каб вада не размыла. Пальчэўскі.
2. Кідаючы што‑н. куды‑н., напоўніць, накласці. Накідаць кошык бульбы. Накідаць воз сена. □ [Ладагубец і Барашкін] удвух накідалі шыхту і пагналі ваганетку ў цэх. Савіцкі.
3. Скласці ў агульных рысах. Накідаць план работы. // Хутка, наспех напісаць, намаляваць, начарціць. □ [Шутаў] хутка накідаў алоўкам некалькі слоў, напісаў свой адрас. Мележ. Косця ўзяў ліст чыстай паперы і алоўкам накідаў просты чарцёж крана, разбіўшы яго на асобныя вузлы. Шыцік.
накіда́ць 1, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да накінуць.
накіда́ць 2, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да накі́даць (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)