серп, сярпа́, мн. сярпы́, сярпо́ў, м.

1. Сельскагаспадарчая ручная прылада ў выглядзе выгнутага дробна назубленага нажа для зрэзвання злакаў з кораня.

Назубіць с.

2. перан. Пра тое, што мае форму такога прадмета.

С. месяца (месяц у пачатковай або апошняй фазе).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ушчэ́рб, ‑у, м.

Становішча месяца ў апошняй фазе, калі яго серп паступова памяншаецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

селенацэнтры́чны, ‑ая, ‑ае.

Які знаходзіцца на блізкай адлегласці ад Месяца, які абкружае Месяц; калямесячны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

грунтаме́р, ‑а, м.

Прылада для даследавання ўласцівасцей грунту. З дапамогай механічнага грунтамера даследаваўся грунт Месяца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ме́сяц-ры́ба, месяца-рыбы, ж.

Рыба сямейства скалазубых з кароткім шарападобным целам, якая водзіцца ў цёплых морах.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

брэге́т, ‑а, М ‑геце, м.

Уст. Гадзіннік асобай канструкцыі, які адбіваў гадзіны і долі гадзін і паказваў лічбы месяца.

[Ад імя французскага майстра — Breguet (1747–1823).]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тра́вень, ‑я, м.

Устарэлая назва месяца мая. Прайшло яшчэ некалькі летаў і зім. Быў травень. Асветлены кветкамі сад. Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зацьме́нне, ‑я, н.

Астранамічная з’ява, калі адно нябеснае цела або яго цень закрываюць другое нябеснае цела. Зацьменне Сонца. Зацьменне Месяца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

затме́ние

1. зацьме́нне, -ння ср.;

затме́ние Луны́ зацьме́нне Ме́сяца;

2. (помрачение сознания) зацямне́нне, -ння ср.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ква́дра, ‑ы, ж.

Кожная з чатырох фаз Месяца (маладзік, сход, поўня, ветах). Неба ачысцілася ад хмар, выплыў месяц у другой квадры. Гарэцкі. Наста цвёрда вяла падлік святам і строга сачыла за квадрамі месяца. Колас. // перан. Стадыя, фаза, перыяд. Магдалена Прыбыткоўская ўбачыла, што вялікі клопат яе жыцця ўвайшоў у новую сваю квадру. Чорны.

[Ад лац. quadra — чатырохвугольнік.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)