Мі́чман ’воінскае марское званне’ (ТСБМ). З рус. ми́чман (з 1710 г.) ’малодшы лейтэнант у флоце’, якое з англ. midshipman ’марскі кадэт’ (Фасмер, 2, 630; Крукоўскі, Уплыў, 83).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пакетбо́т ’марское паштова-пасажырскае судна’ (ТСБМ). З рус. пакетбо́т ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 83), дзе з англ. packetboot праз гал. pakket‑boot ’паштовае судна’ (гл. Фасмер, 3, 188).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цеплахо́д, ‑а, М ‑дзе, м.
Марское або рачное судна з поршневымі рухавікамі ўнутранага згарання. Цеплаход ішоў на малой хуткасці, і зялёныя берагі канала павольна плылі насустрач нам. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тра́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; незак., што.
1. Лавіць рыбу тралам (у 1 знач.).
2. Даследаваць дно пры дапамозе трала (у 2 знач.).
Т. марское дно.
3. Вылоўліваць і абясшкоджваць падводныя міны.
|| зак. пратра́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены (да 3 знач.).
|| наз. тра́ленне, -я, н.
|| прым. тра́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
плаўба́за, ‑ы, ж.
Марское судна, прызначанае для прыёму і перапрацоўкі рыбы і інш. прадуктаў марскога промыслу, а таксама для забеспячэння і абслугоўвання прамысловых суднаў; дапаможнае судна, якое забяспечвае базіраванне злучэнняў караблёў; плавучая база.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адміралце́йства, ‑а, н.
1. У царскай Расіі і ў Англіі — міністэрства ваенна-марскога флоту; марское ведамства.
2. Уст. Раён порта, дзе размешчаны верфі, майстэрні і склады для пабудовы, рамонту і абсталявання ваенных караблёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дрэ́йфіць ’баяцца’ (БРС). Рус. дре́йфить ’тс’. Відавочна, узята з марскога жаргону. Параўн. рус. марское дре́йфить (дрейфова́ть) < гал. drijven ’адкланяцца ад курсу, дрэйфаваць’. Да дрейфова́ть, дрейф гл. Фасмер, 1, 537; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 189.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
судзі́на, ‑ы, ж.
Разм.
1. Пасудзіна. А пад паветкаю прылады: Вазок, калёсы, панарады, Старыя сані, восі, колы І вулляў некалькі на пчолы. Яшчэ някончаных; судзіна, Стары цабэрак, паўасміна. Колас.
2. Невялікае рачное або марское судна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карабе́ль, -бля́, мн. -блі, -блёў, м.
1. Вялікае марское судна.
Ваенны к.
Акіянскі к.
2. Лятальны апарат.
Касмічны к.
◊
Спаліць свае караблі (кніжн.) — рашуча парваць з мінулым.
|| памянш. кара́блік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).
Пускаць папяровыя караблікі.
|| прым. карабе́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
○
Карабельны лес — лес з высокіх мачтавых дрэў, прыгодных для караблебудавання.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узмо́р’е, ‑я, н.
Марское ўзбярэжжа, а таксама мора каля берага. Быў ціхі вечар, калі тры падарожнікі падышлі балотам да ўзмор’я. Самуйлёнак. Бацька, стары неапалітанскі рыбак, меў лодку, на якой не столькі рыбачыў, колькі катаў на ўзмор’і турыстаў. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)